مشخصات گرمابه پرهیزگار شهرکرد
گرمابه پرهیزگار با زیر بنای حدود 620 متر مربع متشکل از دو باب حمام کوچک و بزرگ یکی از آخرین بناهایی است که در دوران معاصر و به سبک معماری سنتی حمامهای قدیمی کشور در شهرکرد احداث و دارای ویژگیهای معماری و هنری ارزشمندی است . حمام بزرگ در جبهه جنوبی و حمام کوچک متصل به آن و در ضلع شمالی قرار دارد .
عملیات تبدیل گرمابه پرهیزگار به موزه باستان شناسی با افزودن الحاقاتی به شیوه معماری سنتی در سال 1376 احداث و با مجموع زیر بنا 1400 متر مریع در بهار 1382 به پایان رسید .
حمام بزرگ متشکل از هشتی ، راهرو ، سربینه ، میان در ، گرمخانه ، خزینه و شاه نشین و حمام کوچک شامل سربینه ، راهرو ، گرمخانه و خزینه است . ستونهای سنگی گرد با شیارهای قاشقی نسبتاً عمیق ، کف فرش با کاشی سفید و فیروزه ای ، حوض سنگی چند ضلعی در وسط و حوضهای عمقی در سه طرف آن و طاق نماها با سکوهای سنگی جهت رختکن از ویژگیهای معماری (( سربینه حمام بزرگ )) است .
ویژگیها گرمابه پرهیزگار شهرکرد
موزه باستان شناسی شهرکرد که یکی از موزه های تخصصی کشور محسوب می شود ، طی عمر کوتاه خود در معرفی فرهنگ و تمدن استان چهارمحال و بختیاری و کشور ایران حضور مناسبی داشته است.
اشیای موزه به لحاظ تقسیم بندی زمانی شامل : اشیای پیش از تاریخ ، دوران تاریخی و دوران اسلامی است که در سربینه ، میان در ، گرمخانه ، خزینه و شاه نشین حمام بزرگ در معرض نمایش قرار گرفته اند .
سیمای عمومی گرمابه پرهیزگار شهرکرد
آثار پیش از تاریخ: آثار این بخش حاصل گمانه زنیها و پژوهشهای علمی باستانشناسی در استان است . ابزار آلات سنگی و استخوانی ، پیکرکهای گلی و ظروف سفالی بخشی این آثار را تشکیل می دهند .
ابزار سنگی : قدیمی ترین اشیای مربوط به ((دوران نو سنگی )) و از نظر قدمت به (( هزاره های هفتم و ششم پیش از میلاد )) تعلق دارند و از لردگان و گندمان به دست آمده اند . این ابزارها شامل تیغه های کوچک سنگی با لبه صاف ، تیغه های نسبتاً بزرگ دندانه دار اره ای به رنگهای سفید ، قهوه ای روشن ، قهوه ای تیره و نیز تیغه هایی از جنس سنگ شیشه ( ابسیدین ) به رنگهای سیاه و سبز تیره و قطعات سنگی دیگر از جمله دسته هاون – به دست آمده از محدوده شهر بلداجی – است .
پیکرکهای گلی : پیکرکهای حیوانی شبیه (( گراز )) مکشوفه از محوطه های باستانی (( گندمان )) قدمتی حدود 9000 سال دارند . یکی از این پیکرکهای حیوانی از گل پخته ، بزرگتر و در هیبت گراز با پاهای کوتاه ، شکم برآمده و قد کشیده ولی فاقد ((سر)) است .
ظرف سفالی نخودی منقوش با بدنه نازک که نقش کوه در سطح بیرونی آن به صورت مثلث های همسان تکرار شده ، کاسه سفالی با خطوط قوسی سطح داخلی و کاسه کوچک پایه دار با نقوش دندانه ای از جمله این آثار است .
کاسه سفالی با پوشش قرمز متعلق به اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد ، مکشوفه از لردگان و کاسه سفالی موسوم به (( لب واریخته )) که قدمت آن به آغاز نگارش باز می گردد و از گورگای تپه شهرک به دست آمده پایان بخش آثار پیش از تاریخ موزه است .
آثار دوران تاریخی: آثار دوران تاریخی موزه باستانشناسی شهرکرد از نظر جنس ، شکل ، ابعاد ، نقوش و تزئینات بسیار متنوع و به شرح زیر است :
آثار سفالی : آثار سفالی بخش دوران تاریخی موزه با قدیمی ترین آنها که به هزاره سوم پیش از میلاد متعلق و از (( بروجن )) به دست آمده ، آغاز می شود . این ظروف شامل خمره های دهان گشاد منقوش به رنگ اخرا ئی و کوزه های سفالی به رنگ نخودی ساده است .
ظروف سفالی متعلق به دوره (( ایلام میانه )) ( هزاره دوم پیش از میلاد ) به شکل دوک ، و معروف به (( ته دکمه ای )) است . این ظروف بدون تکیه دادن به جایی با قرار دادن بر روی سه پایه امکان ایستایی ندارند . سفال خاکستری – متعلق به هزاره دوم ق .م. – نیز جزیی از آثار به نمایش درآمده است . این آثار در پژوهشهای باستانشناسی از اهمیت و جایگاه بخصوصی برخوردار است . ظروف سفالی (( سیاه رنگ )) هزاره اول ق . م . شبیه به ظروف فلزی زینت بخش موزه است .
ظروف سفالی دسته دار ، آبریزهای سفالی دسته دار با لوله عمودی و خمیده به رنگهای نخودی و اخرا ئی که با نقوش هندسی ، خطوط هاشوری و نقوش دندانه دار تزئین شده اند و قدمت آنها به هزاره اول ق . م باز می گردد ، پایان بخش آثار سفالین دوران تاریخی موزه است .
آثار فلزی : شاه نشین حمام به نمایش آثار فلزی دوران تاریخی که از نظر شکل ، ابعاد و آلیاژ مختلف و متنوع هستند ، اختصاص دارد . کاسه کوچک مفرغی مکشوفه از خان میرزای لردگان – متعلق به هزاره دوم ق. م از قدیمی ترین آثار این مجموعه است . قدمت سایر آثار فلزی مربوط به هزاره اول ق. م . است .
لیوان ، کاسه ، قدح و ظروف ساده مفرغی مکشوفه از بلداجی ، بروجن ، اردل ، بازفت و لردگان به اشکال و ابعاد متفاوت به غنای علمی موزه افزوده است . جام مفرغی با نقوش قلمزنی که درپشت ظرف اشعه خورشید را به صورت برجسته نشان می دهد. خلاقیت و توانایی هنرمندان فلز کار چهارمحال و بختیاری را در آفرینش آثار هنری ارزشمند و ماندگار در هزاره اول ق . م معرفی می کند .
تیغه ها و سرخیش آهنی ف خنجر و سرگرزهای پره دار ، تبرزین حکاکی و قلمزنی شده ، با لبه تخت و بدنه قوسی از سنگ مرمر سفید و قهوه های رگه دار در این موزه از ظرافتی برخودارند .این آثار در دوره هخامنشی با دستگاه مخصوصی خراطی شده اند .
آجر نوشته ایلامی : آجر نوشته ایلامی موجود در موزه باستان شناسی شهرکرد تنها کتیبه به خط میخی مکشوفه از (( قلعه گلی )) (قلعه افغان ) لردگان در سال 1375 است . این آجر نوشته متعلق یه هوته لوتوش اینشوشیناک (1120-1110 ق . م ) آخرین پادشاه ایلام میانه است که احتمالاً به معبدی در محل (( قلعه گلی )) (کنونی ) اهدا شده است .
کاسه شیشه ای مکشوفه در استان که سطح بیرونی آن به صورت ((لانه زنبوری )) (6 ضلعی ) تراش داده شده ، هنر شیشه گری ایرانیان را در دوران ساسانی نشان می دهد .
آثار دوران اسلامی : ظروف سفالی به شکل قدح ، کاسه ، صراحی ، تنگ ، پیه سوز ، پیاله و خمره های کوچک با تزئینات لعاب ساده ، نقاشی زیر لعاب ، نقش کنده زیر لعاب ، نقوش قالبی ، تزئینات کتیبه ای و نقوش گیاهی ، هندسی و حیوانی متعلق به قرون 3-6 هـ . ق و کاسه (( زرین فام )) متعلق به قرن هفتم هـ . ق اشیای سفالین دوران اسلامی موزه را شامل می شوند که در ضلع غربی (( گرمخانه )) و (( میان در )) حمام قرار دارند .
تنگ سفالی با نقوش قالبی مربوط به دوره سلجوقی مکشوفه از میرآباد شهرکرد تنها شی ء سفالین دوره اسلامی خمره متعلق به استان چهارمحال و بختیاری است . ظروف شیشه ای کوچک گردان دار که در کیمیا گری و یا برای نگهداری مواد دارویی و آرایشی در سده های 1-4 هـ . ق مورد استفاده قرار می گرفته اند ، از جمله آین آثار است .
مهر و سکه : سربینه حمام به غرفه های (( مهر و سکه )) از دوران مختلف پیش از اسلام و دوران اسلامی اختصاص یافته است .
مهرهای استوانه ای از جنس خمیر شیشه ، عقیق کبود و سنگ مرمر سبز با نقوش بز کوهی ، نخل و یا انسان نیایشگر متعلق به هزاره اول ق . م و مهرهای استامپی (تخت ) از جنس عقیق سفید با نقش عقاب ، عقرب و غزال مربوط به دوره ساسانی ، مکشوفه از نقاط مختلف استان چهارمحال و بختیاری ، تنوع جنس و نقش مهرو اعتقاد و باور ایرانیان را که بر روی این مهرها جلوه نموده در معرض مطالعه و پژوهش علاقه مندان قرار داده است .
سکه های نقره اسکندر مقدونی ، سکه های طلا و نقره سلوکی ، اشکانی ، ساسانی و سکه های مفرغی (( الیمایی )) سکه های نقره قرن اول هجری ضرب دمشق ، واسط ، جی ، کرمان ، نیشابور و دارا بگرد ، سکه های طلا مربوط به حکام عباسی و سامانی ، سکه های طلا و نقره ایلخانی ، صفویه و زندیه و سرانجام سکه های شاهان قاجار بخش مهر و سکه موزه را تکمیل کرده اند .
قالیچه بختیاری: با قدمتی حدود 200 سال از نوع تمام پشم و دو پود با رنگ زمینه سرمه ای و کرم و نقش زمینه لوزی ، قندیلی که نقوش گل ، دست ، حیوان و طرحهای هندسی در آن بافته شده به ابعاد 160×330 سانتیمتر در (( خزینه حمام )) جای گرفته است .
