کاخ ساسان سروستان

کاخ سروستان در مسیر روستای نظر آباد در دشتی وسیع جای گرفته و مصالح آن از جنس سنگ و گچ است.این کاخ در زمان شکوه خود حدود 30 هکتار وسعت داشته است. نمای اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر در دو طرف است. ایوانی مربع شکل بخش مرکزی آن را تشکیل می‌دهد که دارای ۱۳ متر طول و عرض، و ۱۸ متر ارتفاع دارد. این ایوان به تالار اصلی و پس از آن به چهار حیاط متصل می‌شود و دیوار جنوبی تالار مرکزی به یک ایوان جانبی خارجی راه می‌یابد. ایوانی که در سمت شمال کاخ واقع است بوسیله چند پله به محوطه بیرون کاخ مربوط می‌شود اما ایوان بزرگ شرقی به تالار مرکزی و قسمت‌های دیگر بنا ارتباط دارد و در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق گهواره‌ای قرار دارد که مقابل هم قرار نگرفته‌اند.

این کاخ از دید زمانی احتمالاً به بهرام پنجم ساسانی-بهرام گور منسوب است (قرن 5 میلادی) و بوسیله مهر نرسی وزیر معروف بهرام پنجم که صدرات یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده‌است.

نقشه کاخ سروستان شیوه بسیار بدیع و جالب معماری عهد ساسانی را به نمایش می‌گذارد. برخی از پژوهشگران معماری ساسانی، با توجه به تکنیک پیشرفته‌تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می‌دانند و معتقدند که ساخت این بنا یکی از نخستین قدم‌ها در جهت سبک ساختمانی ویژه‌ای بود که معماری گوتیک را می‌توان تحقق نهایی آن دانست.

این کاخ همانند آتشکدهٔ فیروزآباد است ولی از آن بسیار پیچیده‌تر و پر تاق و گنبدتر است. اندازهٔ آن ۳۷*۴۳ متر است. در این سازهٔ ساسانی به ستون‌ها و گنبدها و تاق‌های بی همتایی در میان سازه‌های ساسانی برمی‌خوریم. با توجه به زمین‌های پیرامون این کاخ می‌توان گمان برد این همان نخچیرگاه بزرگی است که بهرام گور (فرزند یزدگرد یکم) در آن به شکار می‌پرداخته است.

کاخ سروستان به فاصلهٔ ۱ ساعت از شیراز واقع شده است.

برخی با توجه به عدم وسعت کافی و بنایی که در خور یک کاخ شاهی باشد، کاخ سروستان را به عنوان آتشگاه معرفی کرده‌اند و برخی دیگر با توجه به گسترش آن که بیش از محدوده یک آتشگاه است مکان را به مثابه یک استراحتگاه و یا شکارگاه سلطنتی معرفی کرده‌اند.