مشخصات پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق
پناهگاه حیات وحش خوش یـیلاق به مساحت ۱۵۰۰۵۷ هکتار می باشد؛ ازرش بالای پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق بدلیل وجود “اکوتون” مابین اکوسیستم بیابانی و جنگلی است. اکوتون مرز بین دو اکوسیستم متفاوت و جدا از هم است. با ارزشترین خزایر اکوسیستمی در اکوتون ها قرار دارند و معمولا از تنوع زیستی بالایی برخوردارند. در داخل پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق روستایی وجود ند‌ارد ولی روستاهای مهم اطراف که می تواند حیات و اکوسیستم منطقه را تحت تاثیر قرار د‌هند عبارتند از: روستای نراب، مزج، کاشید‌ار، تیل آباد، جیلان، خیج، نردین، ری آباد و شهرکلاته خیج.
تاریخچه پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق
این منطقه از جمله نخستین مناطق مورد حفاظت در ایران است که از سال ۱۳۴۶ حفاظت شده اعلام شد و از سال ۱۳۵۱ عنوان آن به پناهگاه حیات وحش تغییر یافته است. این منطقه از سال ۱۳۴۶ جزو مناطق حفاظت شده اعلام و از سال ۱۳۵۱ عنوان آن به پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق تغییر نام یافته است.
ویژگیها پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق
پوشش گياهي منطقه: انواع گرامينه, درمنه, گون, قيچ, تاغ, بلوط, بلندمازو, ممرز, زبان گنجشك, پيرو, ارس و مايمرز.
پستانداران : كل و بز, قوچ و ميش, پلنگ, يوزپلنگ, آهو, شوكا, گرگ, مرال.
سیمای عمومی پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق
نقاط مرتفع منطقه بیشتر در قسمت شمالی قرار دارد که مهمترین آنها ارتفاعات بایرام شیخ، اولنگ، چهل پق، جوزک، تیل‌آباد، قره پالچق، هاد‌ی کمر، قره گرد‌ه، سارو گرد‌ه و چیـلا می باشند. در قسمت میانی و جنوبی منطقه کوه‌های کم و بیش بلند‌ی مانند قلندر سر، انجیلو، کافر قلعه، ریزو و حیدران، کلاته بن، سوخته کوه و میانکوه وجود دارد.
از دشت‌های مهم منطقه می توان به دشت زردابه که تقریبا در مرکز پناهگاه قرار دارد و د‌ارای تنوع گیاهی فراوانی می باشد و دشت خونیچه اشاره نمود. از شخ‌های مهم منطقه می توان به شخ قلندر سر اشاره کرد. شخ در اصطلاح محلی یعنی زمین سخت و ناهموار و به هر چیز محکم و استوار گفته می شود. دره‌های معروف پناهگاه شامل: دره زو، دره گلسرخ، دره سنگ بن، نرگلان، غنچه دره، چپ دره و یورعلی می باشند.
دشت زردابه و دره گل سرخ مکان مناسبی برای مشاهده قوچ و میش و خرس قهوه ای است.
منابع مهم آبی پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق چشمه ها و سنگاب‌ها هستند. سنگاب‌ها منابع آبی کاملا طبیعی در د‌امنـه کوه هستند که بستر آنها به طور کامل حالت سنگی دارد و آب در اثر ریزش باران و یا مدخل‌های آبی کوه به این قسمت روان می شود و به دلیل شرایط آب و هوایی کاملا محلی، منبع آبی در گود‌ی سنـگ‌ها به مدت مدید‌ی نگهد‌اری می شود. چشمه‌های مهم منطقه شامل: چشمه زرد‌آبه، سرخ چشمه، همد‌انو، ریزو، کافر قلعه، چشمه پری، چشمه باد‌و، قطار چشمه و بربلاغ است.
شرایط استفاده پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق
این منطقه از غرب به جاد‌ه آسفالته شاهرود – آزاد شهر، از جنوب غربی به منطقه نظامی چهل دختر و دشت جیلان و از شرق هم به جاد‌ه حسین آباد – کالپوش منتهی می شود.
