موزه سنجش تبریز

موزه سنجش که در محل خانه سلماسی از خانه های زیبا و قدیمی شهر تبریز برپا شده است، با هدف آشنایی مردم با انواع وسایل متنوع و زیبای سنجیدن در ادوار مختلف تجهیز گشته است. در موزه سنجش تبریز که به خانه سلماسی مشهور است نخستین ابزارهای سنجش زمان، وزن، برق، آب، بنزین در ایران نگهداری می‌شود. نیاز انسان به داشتن مقیاسها و همچنین استفاده از ابزار و ادوات سنجش از بدو تشکیل جوامع انسانی مطرح بوده چرا که باعث نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی می شده است. انسان از روزگاران دور، اگر کشاورزی می کرد باید ضمن کسب آگاهیهایی از دگرگونیهای فصلی نسبت به سطح تعیین حدود اراضی نیز اقدام می کرد، به هنگام دادو ستد نیز لاجرم معیارها و مقیاسهایی برای کالاهایش منظور می نمود، و اگر سرپناهی برای خود ایجاد می کرد، لازم بود به رعایت مقیاسهایی خویشتن را مقید سازد. قطعا گردآوری برخی از ابزار و ادوات قدیمی سنجش در یک مجموعه می تواند روشنگر نحوه ایجاد و تکامل چنین فناوری کیفی توسط گذشتگان باشد.

این موزه در سال 1381 و در محل خانه تاریخی سلماسی تبریز افتتاح شده است.

تنه یک درخت با قدمت پنج میلیون سال در موزه سنجش شهر تبریز نگهداری می‌شود. موزه سنجش تبریز به عنوان یکی از موزه‌های غنی کلانشهر تبریز، گنجینه‌های ناشناخته ارزشمندی را در خود جای داده که تنه درخت پنج میلیون ساله یکی از آنها است. این تنه درخت متعلق به دوره پلیوسن از دوران سنوزوئیک آخرین دوره زمین‌شناسی بوده، یکسال پیش از سوی یک زمین شناس محلی در پارس‌آباد مغان، خریداری و به تبریز منتقل شده است جنس این درخت با گذشت زمان تبدیل به سنگ سیلیسی شده و حالت فسیلی و سنگواره‌ای پیدا کرده است. همچنین آوندها و دیواره این درخت با جذب مواد‌آلی سخت شده و لایه بیرونی آن رنگی شبیه زنگ زدگی آهن به خود گرفته است. وجود پمپ بنزین 100 ساله در موزه سنجش تبریز نمونه اولین پمپ های بنزین موجود در ایران که پمپی دستی است، در موزه سنجش نگهداری می شود. این پمپ که از دو پیمانه شیشه ای برای نگهداری و پمپاژ بنزین تشکیل شده است، از طریق یک شلنگ متصل به مخزن پر از بنزین شده و پس از گردش بنزین در شیشه اول و انتقال آن به شیشه دوم، از طریق نازل باک خودرو را پر می کرده است. وجود سامانه خاصی این پمپ را به نمونه منحصر به فردی از دقت و کارآیی تبدیل کرده و از هدر رفتن بنزین جلوگیری به عمل می آورده است. افراد قبل از استفاده از این پمپ بنزین باید میزان بنزین مورد نظر خود را بر روی صفحه مدرج متصل به پمپ مشخص می کردند و سپس نسبت به پر کردن باک خودرو اقدام می نمودند. با این تمهید، پمپ به شکل خودکار در میزان بنزین تعیین شده قفل می شد و بنزین بیشتری از پمپ خارج نمی گردید. پمپ بنزین دستی موجود در موزه سنجش در حدود یکصد سال قدمت دارد و ساخت کشور انگلستان می باشد. این پمپ بنزین تاریخی توسط شرکت نفت استان به موزه اهدا شده تا ضمن حفاظت و حراست از آن، عموم مردم نیز بتوانند از این اثر تاریخی و جالب دیدن نمایند و با تاریخچه وسایل مورد استفاده و روزمره خود بیشتر آشنا گردند. ساعت تاریخی امپراتور روم باستان در موزه سنجش تبریز نمونه منحصر به فردی از ساعت ‌ای ریخته گری شده با تصویر یکی از امپراتور های روم باستان در تبریز و در موزه تخصصی سنجش وجود دارد. یکی از اشیای مهم و دیدنی موزه، ساعتی برنزی ریخته گری شده ایست که با طلا روکش گشته است. این ساعت در قرن 17 میلادی در شهر کان از شهرهای کشور فرانسه ساخته شده و مزین به تصویر سزار اگوست، از امپراتوران روم باستان است. در زیر مجسمه سزار در روی ساعت، نام دو شهر ترابیا و ترازیمنس که از شهر های مهم دوران روم باستان است نقش شده اند. در ساخت این مجسمه، سزار با لباس و یراق آلات کامل جنگی ایستاده و تصویر وی قدرت و ابهت و توانمندی یک امپراتور را نشان می دهد. در مورد کارکرد این ساعت تاریخی و ساعت های مشابه آن می توان گفت که این ساعت‌ به طور معمول از دو کوک بهره گرفته اند که یکی از آنها برای کوک کردن ساعت و دیگری برای کوک کردن زنگ ساعت مورد استفاده قرار می گرفت. در این ساعت با وجود قدمت زیاد هر دوی این کوک ها به درستی کار می کنند. این ساعت یکی از هدایای اهدا شده به اشراف ایران از طرف اشراف اروپایی است که نسل به نسل در کشور گشته و در نهایت به موزه سنجش رسیده تا نمونه کم نظیر ساعت سازی قرن 17 در تبریز و در موزه تخصصی سنجش موجود باشد. مردم تاریخ دوست شهر و گردشگران محترم می توانند همه روزه از ساعت هشت صبح تا 21 شب، با حضور در موزه تخصصی و بسیار زیبای سنجش، که در خیابان مقصودیه و در فاصله کمی از عمارت شهرداری و مرکز اطلاع رسانی گردشگری واقع است، انواع آلات و ادوات سنجش را مشاهده نموده و با تاریخچه آنها آشنا شوند.