مسجد هفتاد و دو تن مشهد

آرامگاه امیر شاه ملک هرچند به عنوان زیارتگاه شناخته نمی شود اما کاربرد فرهنگی- توریستی دارد.سجد هفتاد و دو تن شامل یک سرداب برای دفن جسد، قبه ای 5*5 متری، گنبدی دو پوششه به ارتفاع 17.4متر، ایوانی در جانب شمال به ارتفاع 9.4 متر، فضاهایی جانبی و دو گلدسته در طرفین ایوان می باشد. دورادور ایوان کتیبه ای وجود داشته که تنها قسمت پایانی آن بر روی پایه سمت چپ باقی مانده است.

بنایی تاریخی از دوره تیموری که تا پیش از انقلاب اسلامی به مسجد شاه شهرت داشت و بعد به نام مسجد هفتاد و دو تن خوانده شد، اصالتا مقبره یکی از امرای شاهرخ تیموری به نام امیر شاه ملک است. مسجد هفتاد و دو تن مشهد در محل چهار سوق و تلاقی دو بازار بزرگ و فرش فروش ها در کنار میدانی قدیمی به نام سرسنگ احداث شده و پس از توسعه حریم حرم در مجاورت ضلع جنوب غربی حرم قرار گرفته است.اصل آرامگاه امیر شاه ملک بین سالهای 809 تا 829 هجری قمری احداث شده اما تکمیل و تزیین آن تا سال 855 هجری قمری طول کشیده است. این بنا که در زمان شاه سلطان حسین صفوی در سال 1119 هجری قمری و هم نادرشاه در سال 1155 هجری قمری مرمت گردیده، دارای گنبد فیروزه ای رنگ و دو گلدسته زیباست

مسجد هفتاد و دو تن مشهد که باید عنوان مسجد شاه را از نام شاه ملک یا بنای مجاور خود به نام حمام شاه(رضوی بعدی) گرفته باشد، نمی توانسته است مسجد باشد چون قبله آن با قبله مشهد انطباق ندارد و در سرداب آن هم چند جسد دفن شده است.

نکته دیگری که در خصوص بنای تاریخی مسجد هفتاد و دوتن باید به آن اشاره کرد، وجود چند حجره در رواق¬های شمالی و جنوبی بقعه است که همین مسئله این احتمال را زنده می کند که در روزگاری از این امارات به عنوان خانقاه استفاده می شده است و افرادی در آن به چله نشینی و ریاضت کشی می پرداختند. مسجد شاه، یکی از جلوه های زیبای معماری اسلامی است که می توان نماینده خوبی برای شناخت هویت تاریخی و مذهبی شهر مشهد باشد. هنر زیبای کاشی کاری در این اثر فاخر همواره مورد توجه اهالی ذوق و فن بوده است. کاشی کاری های مسجد هفتاد و دو تن از نمونه های عالی کاشی لعابی عهد تیموری و صفوی به شمار می رود. اگرچه بسیار از کاشی های این بنا در گذر زمان از بین رفته است، اما کاشیکاری های داخل مقبره و نمای بیرونی مناره ها و ایوان مسجد بسیار نفیس و ظریف جلوه نمایی می کنند.