مدرسه پریزاد مشهد

پریزاد مدرسه ای کوچک و 4 ایوانی مشتمل بر غرفه ها و حجره هایی می باشد و تزئینات آن عبارت است از: آجرکاری سردر ایوان ها و کاشیکاری با نقوش اسلیمی بر سردر غرفه های همکف مدرسه.هر حجره، دارای ایوانچه ای کوچک است که به کاشی های کتیبه دار آراسته شده اند. صحن حیاط بنا بسیار کوچک است و بی نظمی هایی در وضعیت فضاهای درونی بنا بخصوص برخی حجره ها دیده می شود که احتمالاً به خاطر بازسازی های سالهای بعد است.

اولین تعمیر مدرسه پریزاد حرم امام رضا در زمان شاه سلیمان توسط نجف قلی خان ـ بیگلربیگی قندهار ـ در سال 1091 ق انجام شده است. تعمیر دوم به سال 1345 ـ 1346 ش که توسط اداره اوقاف خراسان انجام شده… و آخرین تعمیر توسط آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت که منجر به بازسازی کلی بنا به علت فرسودگی بیش از حد آن شد. این مدرسه بنابر وقفنامه مفصل باقی مانده، املاک و مستغلات فراوانی داشته که برخی از آنها به علت نوسازی ها و تغییرات کلی بافتِ قدیمی مشهد از بین رفته است. از شرایط مهم واقف این است که مدرسه منحصراً وقف اولاد بانی و طلبه های زایر امام رضا(ع) شده است و هیچ کس غیر از این دو گروه حق استفاده از آن را ندارند.

هم اکنون مدرسه پریزاد مشهد که زمانی در حاشیه بازار زنجیر ـ یکی از بازارهای مهم مشهد قرار داشت، در مجموعه اماکن و بیوتات حرم مطهر جنب کفشداری دارالولایه قرار گرفته است

نماهای داخلی همگی به طور گسترده ای تجدید بنا شده اند. صحن کوچک حیاط مدرسه همراه با ساختمانهای بلند اطراف آن احساس ترس ناشی از مکانهای بسته را در فرد برمی نگیزد. تمام قسمت های نمای داخل حیاط بخصوص پیشانی ایوانها و سردر ورودی با انواع کاشی های معرق و گچبری های زیبا پوشش داده شده است. از قسمتهای نفیس مدرسه، سردر ورودی و دو سمت درِ ورودی است که با چهار تابلوی نفیس کاشی و آجر به صورت معقلی آرایش شده است. بر سردر مدرسه با خط ثلث زرد رنگ زیبایی بر زمینه کاشی معرق لاجوری به تعمیر این بنا در دوره صفوی و پس از آن اشاره شده است.

مدرسه پریزاد مشهد در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.