مشخصات غار وراء
وراء در فارسی میانه به معنای دژ، قلعه، بلندا، کنار، پهلو آمده‌است. از این غار در گذشته به عنوان عبادتگاه استفاده می شده است.
تاریخچه غار وراء
پیشینه تاریخی غار وراء یا معبد خورشید که در شهر جهرم واقع شده است به چهار دوره تاریخی تقسیم می‌شود.
دوران باستان تا زمان ساسانیان، دوران ساسانیان تا اسلام، دوران پس از اسلام و دوران معاصر
غارهایی که دارای هفت حوضچه بوده و در بلندای کوه قرار گرفته باشند نیایشگاه مهر هستند.
هفت عدد مقدس آیین مهر است.
مهرپرستان در هنگام خشک‌سالی، دعا و نیایش برگزار می‌کرده‌اند.
می‌توان گفت با توجه به این که غار در جهت برآمدن خورشید قرار داشته‌است، از آن برای نیایش بامدادی سود می‌برده‌اند، و مراسم قربانی نمودن گاو را برگزار می‌کردند.
در دوران معاصر این غار مورد استفاده شکارچیان بوده که متاسفانه از سوی ایشان آسیب‌هایی به غار وارد شده‌است. اما در سال ۱۳۲۰-۱۳۱۶ نخستین دوره بازسازی آن آغاز شد.
ویژگیها غار وراء
این غار با داشتن موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف غار می‌چکد، (یادآور نیایشگاه چک‌چک در نزدیکی اردکان یزد) به همراه جانوران و پرندگان شکاری دره مجاور، کوک‌ویش، و کشتزارهای دیم، تخته‌بش‌کار، محل سکونت کوهی‌ها و عیاران بوده و مزار چند کلانتر پهلوان در نزدیک رودخانه وجود دارد.
سایر اطلاعات غار وراء
درباره ورا شعری هم سروده شده است:
صبح ورا، عصر نمی‌و شب بونیز مطرب تو نی بزن، ساقی تو می‌بریز
بومی های منطقه در گشت و گذارهایی که در غار وراء دارند، اصطلاحات خاصی را استفاده می کنند که باید معانی آنها را بدانید:
زندون وراء = ديواره‌هاي بلند و صاف دره تا غار وراء به ديوارهاي زندان مانند شده است.
هفت اودون = هفت آب‌دان، هفت چشمه، هفت حوض. در ارتفاعات البرز مرکز مشرف به تهران، در ميانه راه پناهگاه پلنگ‌چال به قله شاه‌نشين، منطقه‌اي به نام هفت چشمه يا هفت‌اُودوني (هفت آب‌داني) وجود دارد.
خوگونيش =خواب+گاو+نيش. محلي که در آن مار، گاو خوابيده را نيش زده است.
در آيين مهر براي قرباني نمودن گاو نر، آن را به پهلوي چپ و رو به مشرق مي‌خواباندند و سپس با خنجر شاهرگ آن را مي‌شکافتند. در مجسمه‌هاي برجاي مانده از مهر، در هنگام قرباني نمودن گاو، مار و کژدم هم به عنوان نمادهاي بي‌مرگي، برخي اندام‌هاي گاو را نيش مي‌زنند.
اوقاضي = آب، چشمه قاضي.
خرزهره = نوعي گياه.
گلوناربشکار = آبشخوري که پيرامون آن شکار به وفور يافت مي‌شود.
اوگل‌کو = آب+گِل+کوي. باريکه‌اي در کنار آب که مسيري پُر از گِل است.
تخته بش‌کار = زمين کشاورزي ديم.
نکات مثبت غار وراء
با همیاری مردم نیکوکار جهرم، کار بازپیرایی غار و پیرامون آن توسط کوهنوردان درحال انجام است.
منبع غار وراء
راهنمای ایرانیان مهاجر
ویکی پدیا
سایت وطن فا
مکان بین
امکانات ویژه غار وراء
این غار در دوران پس از اسلام تا دوران معاصر به خاطر موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف آن می‌چکد، کاربری زیادی داشته است.
نکات منفی غار وراء
در دوران معاصر این غار بیشتر مورد استفاده شکارچیان بوده و به همین دلیل آسیب‌های جدی به غار وارد شده است.
