عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام سنندج (خانه سالار سعید)

خانه سالار سعید یا همان عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام سنندجی شامل يك زينت بخش آن حوض مستطيل شكلي باسه فواره سنگي زيبا و بناي اصلي ومتعلقات آن است كه بناي اصلي در ضلع جنوبي واقع وشامل زير زمين ويك طبقه فوقا ني است .زيرزمين اين بنا به شكل حوضخانه است كه داراي سقف گنبدي شكل با تز ئينات آئينه كاري و گچبري تلفيقي است و همچنين شاه نشينهاوحوض سنگي اين قسمت كه شش ضلعي است بسيار جالب توجه است ودر حال حاضر موزه مردم شناسي است وشيوه زندگي كردها را از لحاظ پوشاك، كشاورزي، هنرهاي دستي و موسيقي سنتي و ... به نمايش گذاشته شده است.

عمارت پس از فوت بانی آن توسط نوادگان او به دو بخش مجزا تفکیک و به فروشرسید .بخش اندرونی این عمارت به تملک خانواده حبیبی و بخش بیرونی به تملکعبدالحمیدخان سنندجی (سالار سعید) درآمد و از این رو امروز هر بخش از بنا با ناممالکان جدید شناخته میشود . سالار سعید بخش بیرونی عمارت را در سال 1336 به اداره فرهنگ ( آموزش و پرورش) واگذار کرد و تا سال 1351 شمسی این بخش در اختیار اداره فرهنگ بوده و برايمواردي چون دانشسرا، کتابخانه و خانه پیشاهنگان مورد استفاده قرار گرفته و در همینسال از طرف وزارت فرهنگ و هنر موقت جهت تاسیس موزه تملک شد و پس از مرمت وآمادهسازي در مهرماه 1354 شمسی با نام " موزه سنندج" افتتاح گردید . بخش اندرونی نیز تا سال 1371 در مالکیت خانواده حبیبی بود و در این سال به تملکاداره میراث فرهنگی و گردشگري استان کردستان است .این موزه از ابتدا داراي دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی بوده است .

در طبقه فوقاني بنا تالار تشريفات يا سالن بزرگي خود نمايي مي كند كه از ضلع شمالي بوسيله يك ارسي هفت دري به حياط مشرف ومنظره اي بديع به سالن بخشيده است.ارسي اين تالار از بزرگترين ارسيهاي ايران است كه توسط استاد كار معروف كردستاني « استاد حبيب الله سنندجي» معروف به استاد نساء همراه دوپسرش موسي ونعمت در ابعاد

بخش پیش از تاریخ :دراین بخش یک مجموعه ظروف سفال نگهداري میشوند که مکشوفه از مناطق کردستان و بخصوصشهرستان بانه هستند .تعدادي از ظروف هم مربوط به کنگاور میباشند، در بین اشیا این بخش پیه سوزهاي کشوفه از بانه بسیار قابل توجه هستند سالن اصلی و یکی از اتاقهاي جنب سالن و راهرو خروجی به نمایش اشیا تاریخی اختصاصیافته است . مهمترین آنها اشیاي مکشوفه از تپه زیویه یعنی مهمترین تپه تاریخی استان کردستان است که اشیاي طلایی شامل زیورآلات زنانه و انواع ظروف سفال به رنگهاي خاکستري، قرمز و نخودي ( که زیباترین آنها تنگ کوچک لعابدار منقوش است که لعاب آن فیروزهاي و سفید و زرد بوده نقش گلها آن به شکل ذرت است) که در این موزه موجود میباشد . ازدیگر اشیا تاریخی مکشوفه این تپه اشیاي مفرغی شامل ظروف و انواع تبر، سنجاقهاي تدفینی و سوزنهاي دوخت و حلقهها، اشیایی از جنس استخوان و عاج شامل قطعات تصاویري از شکار و نبرد نقشهاي اسطورهاي و گلهاي رزت، نقوش هندسی و سر پیکان، اشیا سنگی: شامل سردوك ها، حلقهو مهرههاي ریز و درشت از جنس خمیر شیشه میباشد . علاوه بر اشیا زیویه مجموعهاي از اشیا فلزي و سفالی دیگر شامل انواع سر نیزه، خنجر، حلقههاي گوناگون و مجسمههاي کوچک و ظروف سفالی با اشکال مختلف و بعضا با نقوش کنده و یا ترسیم شده به رنگها قرمز، خاکستري، نخودي و همچنین ظروف شیشهاي شامل انواع پیاله و عطردان در این بخش وجود دارد که با توجه به توقیف بودن آنها، محل دقیق کشفشان معلوم نیست . قسمت دیگري از اشیاي بخش دوران تاریخی خمرههاي سفالی هستند که اصطلاحا به خمره هاي تدفین مشهورند . این خمرهها به علت حجم بزرگشان در فضاي باز موزه نگهداري میشوند و تعدادي از آنها که کوچکترند در فضاي داخلی موزه قرار داده شدهاند . آخرین اشیاي این بخش اشیایی است که از حفاریهاي غار کرفتو به دست آمده و قابل مقایسه با اشیاي زیویه هستند . اشیاي بخش اسلامی در این موزه به دو قسمت سفالی و فلزي تقسیم شدهاند . در سالن سفال اشیاي زیبایی از هنر سفالگري هنرمندان دوره اسلامی نگهداري میشود که عبارتند از تنگ، کاسه، قدح، بشقاب، مجسمه و ریتون که به طرز استادانهاي ساخته شده و با لعاب، نقوش و خطوط تزیین یافتهاند . بخش بسیار کمی از این اشیا متعلق به کردستان است و اکثریت آنها مربوط به نقاط دیگر کشور و بخصوصري، کاشان و نیشابور است . در قسمت اشیاي فلزي انواع کاسه و بادیه، تنگ، سینی، سنگابه، دیگچه و انواع پیهسوزي نگهداري میشود . زیر زمین ساختمان یا همان حوضخانه به بخش نمایش موقت اختصاصیافته است . این بخش به نمایش اشیاي هنري و خارجی اختصاصیافته و از اشیاي مهم این بخش میتوان به مجسمههاي برنزي و ظروف شیشهاي اشاره کرد، .علاوه بر بخشهاي ذکر شده و اشیاي آن تعدادي سنگ نوشته که عبارتند از کتیبه ها و سنگ قبرها در فضاي باز گنجینه نگهداري میشوند