سنگ نگاره های دره نگاران سراوان

گارگران عصر شکار موضوعاتی که برای هنر خود انتخاب می کرده اند بیشتر عبارت است از حیوانات از قبیل گاو وحشی، شتر دو کوهانه و بز کوهی با شاخ های بزرگ و کشیده که به سبک های گوناگون در غالب صحنه ها دیده می شود. نقوش شکارگران و جدال انسانها با یکدیگر و تصاویر ماه و خورشید از دیگر موضوعات این سنگ نگاره ها هستند سنگ نگارهای تاریخی درّه نگاران مرکز آثار ثبت شده مراحل مختلف عصر شکار یکی از آثار دیدنی وتاریخی شهرستان سراوان هستند. وجود مجموعه عوامل ایجاد نگاره همچون شکارگاه ، آبگاه وتخته سنگ های مناسب برای نگاره گری موجب شده است، نگار گران عصر شکار آثار بسیار زیادی در درّه نگاران بوجود آورند.

برخی از این نگاره ها بر اثر گذشت زمان اکسیده شده اند و رنگ آنها از نظر تیره گی با رویه سنگی که بر آن حک شده اند یکسان می باشد. مسلم است که این تغییر وتحول فقط ممکن است طی هزاران سال بوجود آید. این دسته از نگاره ها فقط از آثار کنده کاری و رنگ نسبتا روشن محل کنده کاری شده ومقایسه با رویه سنگی که بر آن حک شده اند مشخص می شوند. از این سنگ نگاره ها می توان بعنوان برجسته ترین ومهم ترین عمل فرهنگی انسانهای عصر شکار یاد کرد به طوری که آنها توانسته اند بر روی دیواره غارها ، صخره ها نقاشی ونگاره هایی را رسم کنند. موضاعاتی که برای هنر خود انتخاب می کرده اند بیشتر عبارت است، از حیوانات شکار از قبیل گاووحشی ، اشتر دوکوهانه و بز کوهی با شاخه های بزرگ وکشیده که به سبک های گوناگون در غالب صحنه ها دیده می شود . نقوش شکارگران وجدال انسانها با یکدیگر وتصاویر ماه وخورشید از دیگر موضاعات این سنگ نگاره هاهستند. حک این تصاویر برای انسانهای اولیه مقدس بوده وقبل از شکار تصاویر شکار خود را حک می کردند و اعتقاد داشتند که بین تصاویر شکار وخود شکار رابطه روحی وجود داشته ، پس از رسم تصاویر طی مراسمی خاص به شکار می رفتند .این مراسم هنوز در میان بومیان شکارچی مناطق مختلف دنیا مرسوم است . از آنجایکه سنگ نگاره از اهمیت خاصی در مطالعات جوامع بشری در عصر شکار برخوردار است با کمال تأسف تا کنون اقدام موثری برا ی حفاظت این میراث گرانبهای بشری صورت نگرفته است. دره نگاران در حدود ۳۶ کیلومتری شمال غربی روستای ناهوک و۷۵کیلومتری شهر سراوان واقع است .

انسان در اعصار گذشته به ویژه در دوران پیش از تاریخ برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم ذهنی خود اقدام به ترسیم یا ایجاد نقوش و علائم روی سطوح مختلف کرده است. سنگ نگاره‌ها یکی از منابع مطالعاتی پژوهشگران در کنار سایر آثار برجای مانده از زندگی بشر در ادوار گذشته به شمار می‌رود که اکنون در این منطقه در دسترس علاقه‌‌مندان به آثار باستانی قرار دارد. از جمله روش‌های تعیین قدمت سنگ نگاره‌ها بررسی دقیق گذشته زمان و تاثیر عوامل فرسایش بر روی نقش کنده‌هاست که تا حد زیادی اصالت آن را مشخص می‌کند. سنگ نگاره‌ها به نوعی هنر دستان مردان را در آن زمان را نشان می‌دهد که با ذهنی زیبا به زندگی با دو شکل نقوش برجسته و نقوش«نقش کنده» را حک می‌کردند. نقوش کنده شده بر روی سنگ‌ها توسط مردان شکارگر یا گله‌دار به دلایل و مقاصد گوناگون ترسیم شده‌ به طوری که نقوش ترسیم شده بر روی صخره‌های دره نگاران عموماً نمادین است که از اصالت خاصی برخوردارند. از روی وضع ظاهر و شیوه اجرای نقش و موضوعات نقوش می‌توان به قدمت و پیشینه کهن و تاریخی آن و منطقه پی برد، نقوش انسانی به صورت ملبس یا برهنه و نقوش حیوانی مانند اسب، الاغ وحشی، مار، گاو، سگ و روباه با هنر دستان همین مردمان ترسیم شده است. با نگاه اجمالی به بلوچستان به خوبی با ناهمواری‌های‌ها و کوهستان‌های فراوان و آب وهوایی متنوع آن آشنا می‌شویم، وجود رودخانه‌های کوچک وبزرگ در میان دره‌های کوه‌ها، آبشخوری مناسب برای حیوانات وبه همین نسبت شکارگاهی مناسب برای شکارچیان در زمان‌های قدیم محسوب می‌شود که سطوح نسبتاً صاف و هموار صخره کوه‌ها را محل مناسبی را برای ترسیم و ثبت وقایع روزمره عصر پیش از تاریخ رقم زده است. در شهرستان‌های مختلف بلوچستان «نگارنده» یا« سنگ نگاره» و در مواردی نقاشی‌های فراوانی را می‌توان بر روی سینه سنگ‌ها دید که در ادوار مختلف به تناوب ایجاد شده‎اند. اکنون به خوبی این هنر در شهرستان‌های سراوان، خاش، نیکشهر، قصرقند و ایرانشهر قابل مشاهده است که متاسفانه خیلی‌ها از آن بی اطلاع هستند.