روستای محمد آباد

اهالي روستاي محمدآباد در شكل‌گيري حركت هاي آزاديخواهي و انقلابي در منطقه نقش مهمي را ايفا كرده اند و همواره هزينه‌هاي آن را نيز پرداخته اند كه مقاومت يكساله آنان در برابر اصلاحات ارضي سال 1342 و شركت گسترده اهالي در راهپيمايي هايي كه منجر به شكل گيري انقلاب اسلامي گرديد. دليل اين مدعاي آنان مي باشد. محمدآباد با تقديم 20 شهيد در بعد از انقلاب و جنگ تحميلي و 3 آزاده و چندين جانباز و حضور مستمر در جبهه هاي جنگ، دين خود را به كشور و انقلاب به خوبي ادا كرده اند.

در چندين كتاب از روستاي محمدآباد نام آورده شده ولي سخني از زمان بنيان نهاده شدن روستا به ميان نيامده است. زنده ياد مسيح اله ذبيحي در استرآباد‌نامه از ملامحمدتقي استرآبادي بعنوان يكي از علما و فضلاي استرآباد نام برده و زادگاه ايشان را روستاي محمدآباد ذكر كره است. همچنين علامه علي اكبر دهخدا درلغت نامه جلد 42 صفحه 562 چنين مي آورد: « محمدآباد دهي است از دهستان حومه بخش مركزي شهرستان گرگان در 6 هزار گزي شمال گرگان، سر راه پهلوي‌دژ (نام آق قلا در دوره پهلوي) با 400 تن سكنه و آب آن از قنات تامين مي شود». پيش تر از آنكه محمدآباد بنيان نهاده شود،‌قلعه محمود در شمال غرب و فوجرد در شمال شرق استرآباد قرار داشتند. در مركز جبهه شمالي كه بشترين تهاجمات به استرآباد از اين مسير انجام مي گرفت روستاهائيكه قبلاً در اين مسير قرار داشتند از صفحه روزگار محو شدند و ساكنان آن كشته و يا مجبور به مهاجرت به روستاهاي ديگر شدند كه مي توان براي مثال از خروس اباد (نرگس تپه) – در باند فعلي فرودگاه گرگان – نام برد. بخاطر همين، شرايط ايجاب مي كرد دوباره مردماني در اين منطقه اسكان داده شوند كه قابليت و توانايي مقابله با مهاجماني كه از شمال مي آمدند را داشته باشند و با حمايت دولت مركزي و حاكم استرآباد بتوانند در مقابل تهاجمات ايستادگي كنند و مهاجمان به راحتي نتوانند خود را به پشت دروازه هاي استرآباد برسانند. براي روشن شدن موضوع از دو منبع استفاده مي كنيم: 1. منابع شفاهي كه ريش سفيدان روستا مي باشند. 2. منابع كتبي و اسناد و كتب تاريخي مربوط به استرآباد و گرگان. منابع شفاهي:‌ به گفته بزرگان روستا، محمدآباد در اوايل سلسله‌ي قاجاريه (احتمالاً فتحعلي شاه) بوسيله دو برادر به نامهاي محمد خان و زمان خان كه از حمايت دولت مركزي برخوردار بودند و به منظور ايجاد سدي در برابر تهاجمات تركمن ها به استرآباد بنيان نهاده شد. اولين اسكان در محمدآباد در بالاي تپه روستا و اطراف آن ( خانه سري ) يعني شمالي ترين قسمت روستاي فعلي صورت گرفته است. به مرور با بيشتر شدن اهالي (ساكنان جديد) روستا گسترش يافته و نيروي كار بيشتر لوازمات گسترش و ساخت تاسيسات دفاعي را مهيا ساخت. بنابراين در اطراف روستا خندقي حفر شده و با ايجاد سنگرها و ديگر موانع از روستا دفاع مي كردند. به همت ساكنين روستا و طبق نقشه محمد خان و زمان خان دو ناور ( آب بندان) ساخته شد. آب بند اول در فاصله تقريبي 5/1 كيلومتري شمال روستا و آب بند دوم در فاصله تقريبي 2 كيلومتري روستا و حدوداً در يك راستا ساخته شد. فاصله بين اين دو آب تقريباً 800 متر بوده است. اين دو آب بند براي مقاصد دفاعي ساخته شده بود كه مدافعان مي توانستند در بالاي ديواره‌ي اين دو آب بند موضع گرفته و در زمان حملات بزرگ به استرآباد با رهاسازي آب اين دو آب بند باعث آب گرفتگي و باتلاقي شدن زمينهاي پايين دست شده و عبور سواران و ارابه هاي آنان را ناممكن ساخته و يا با مشكل و كندي روبرو سازند. از نكات جالب و شنيدني در مورد اين آب بند ها كه هنوز هم قسمتهايي از ديواره آن باقي مانده طراحي پيشرفته و آب گيري ساده آن بوده است. 3 آب بند كماسي، زمان خان و محمدآباد بوسيله كانالهايي به يكديگر مرتبط بودند بطوريكه بعد از آبگيري آب بند كماسي آب مازاد آن از طريق كانالي به نام گِلْخَني وال به داخل آب بند محمدآباد وارد مي شد و بعد از آب گيري كامل آن، آب مازاد از طريق كانال ارتباطي از نور محمدآّآد وارد نور زمان خان شده و آن را نيز آب گيري مي كرد. اگر به فاصله چندين كيلومتري اين 3 آب بند و كانالهاي ارتباطي بين آنها توجه كنيم درخواهيم يافت كه با اين ترفند چه مانع بزرگي بر سر حركت نيروهاي مهاجم به استرآّباد ايجاد شده بود بطوريكه جبهه شمال استرآباد از شمال غرب تا شمال شرق بوسيله اين 3 آب بند و كانالهاي آن تحت پوشش قرار داده مي شد. به گفته بزرگان بعد از بنيان نهاده شدن روستا،‌حفر خندق و درست شدن 2 آب بند محمدآباد و زمان خان گزارشاتي مبني بر تلاش اين 2 برادر براي مقابله با حكومت مركزي و جمع آوري نيرو و ايجاد تاسيسات به پايتخت مي رسد و اين دو برادر بوسيله ماموران حكومتي دستگير شده و در بين راه پايتخت ابتدا كور شده و سپس به قتل مي رسند، كه اهالي به احترام برادر بزرگتر اسم روستا را محمدآباد و به احترام برادر كوچكتر آب بند دوم را زمان خان مي گويند. و اما منبع دوم از كتاب استرآباد و گرگان در بستر تاريخ ايران، نوشته اسدا... معطوفي – در صفحه 365 و 357- آورده است:‌محمدزمان خان براي اولين بار در سال 1225 هـ ق (1181 شمسي ) و براي دومين بار در سال 1229 به حكومت استرآباد منصوب شد. ولي بعد از مدتي بناي مخالفت با حكومت مركزي قاجار را گذاشت و به دستور و تهديد فتحعلي شاه،‌محمدزمان خان توسط اهالي استراآّد دستگير و به همراه برادرش اميرخان به اردوي فتحعلي شاه در چمن نمكه دامغان برده شدند و ابتدا چشم محمدزمان خان را درآورده و سپس او را به قتل رسانيدند. با كنار هم قراردادن روايت اهالي و سند مكتوب و در گرفتن نقاط مشترك اين دو ماجرا و اذعان به اين نكته كه ريش سفيدان روستا از وجود چنين سند مكتوبي اطلاع نداشته اند و اطلاعات شفاهي،‌كه بصورت سينه به سينه منتقل مي شوند به مرور بوسيله‌ي افراد در آن ها دخل و تصرف شده و يا قسمت هايي از ذهن پاك شده و برداشتهاي شخصي جاي آن را مي گيرد مي توان قلمداد كرد كه دو برادر نامبرده توسط اهالي روستا( محمدخان و زمان خان) همان محمدزمان خان حاكم استرآباد در زمان فتحعلي شاه مي باشد كه به همراه برادر خود قصد شورش عليه حكومت مركزي را داشته است.

شغل اصلي مردم روستا كشاورزي و دامداري و صنعت مي باشد و زبان مردم محمدآباد فارسي با گويشي نزديك به گويش استرآبادي مي باشد.

بعد از استقرار مردم دراين منطقه، به دليل نوپا بودن روستا و كمي جمعيت و ضعف توان دفاعي و تهديد هميشگي مهاجمان شمالي، شرايط ايجاب مي كرد كه در اطرف روستا تاسيسات دفاعي و موانعي ايجاد شود تا روستا از گزند حملات و چپاول در امان باشد و بتوان با تعداد اندكي نگهبان و تفنگدار از روستا محافظت كرد. براي اين منظور گرداگرد روستا خندقي به عمق 3 متر و عرض 5 الي 6 متر حفر و پر از آب گرديد. روستا داراي يكي دروازه اصلي بزرگ چوبي با ضخامت زياد در قسمت جنوبي روستا بوده است كه به سمت استرآباد باز مي شد. براي نگهباني از دروازه و ديده باني، اتاقكي بالاي دروازه ساخته شده بود كه نگهباني به طور دائم براي محافظت از دروازه و اجازه ورود افراد آشنا در اتاقك بالاي دروازه مستقر بود كه مزدبگير اهالي بوده وحقوق دريافت مي كرد. در قسمت شمالي خندق ونزديكي تپه روستا يك دروازه فرعي قرار داشت كه بعد از مدتي مسدود شده بود. علاوه بر اين دو دروازه، چندين راه ورود و خروج فرعي نيز در اطراف روستا تعبيه شده بود كه به آنها لشت مي گفتند و دليل نامگذاري آنها به اين علت است كه اين راه هاي ورودي و رخوجي فرعي داراي دربهايي بود كه از شاخه هاي نازك درلختان ساخته شده بود كه به آنها لشت مي گفتند و قسمت بيرون اين دربها بوسيله ي شاخه هاي سياه تلو بافته شده بود كه دسترسي به اين دربها را مشكل مي كرد. اين دربها داراي ارتفاع كمي بودند بطوريكه يك فرد مجبور بود براي عبور از درب سرش را خم كند به همين خاطر هيچ مهاجم سواره اي نمي توانست به سرعت وارد روستا شود. خندق روبروي اين دربهاي فرعي داراي عمق كمتري بوده و اين دربها به منزله ي راه هاي دسترسي اهالي به زمين هاي كشاورزي بوده است.

طبق آمار خانه بهداشت در سال 90 جمعیت روستای محمدآباد 2267 نفر كه از این تعداد 1179 نفر مرد و 1088 نفر زن هستند. تعداد خانوار روستا 634 خانوار است. در سال نود 23 پسر و 33 دختر متولد شدند و تعداد 8 نفر مرد و 6 نفر زن از دنیا رفته اند. همچنین 8 خانواده از روستا مهاجرت كرده اند و تعداد 12 خانوار وارد روستا شده اند.

محمدآباد در طول 8 سال دفاع مقدس همواره بعنوان روستاي نمونه شهرستان گرگان شناخته شده است.