خانه وزیر دفتری آشتیان

این بنا در سال هزار و 200 هجری قمری و در دوره قاجار در مساحتی بیش از 600 متر عرصه و اعیان در بافت قدیمی بازار آشتیان از مصالح خشت، گل، چوب، آجر و گچ ساخته شده است و مانند اکثر بناهای قدیمی بنایی درونگراست، به طوری که دسترسی به بنا از دو طریق، یکی از درب واقع در کوچه در ضلع شمال شرقی بنا و دیگری از داخل بازار شهر آشتیان امکان‌پذیر است. این عمارت در دو طبقه شامل زیرزمین و طبقه فوقانی شامل تالار اتاق‌های قرینه و گوشواره‌ای با گچ و پنجره‌های ارسی و گچ‌کاری شده با شیشه‌های الوان و نفیس است.

با همکاری شورای اسلامی شهر آشتیان و میراث‌فرهنگی این بنا سال 85 پس از مرمت و بازسازی به موزه آشتیان بدل شد. در حال حاضر اقلامی همچون ظروف آشپزخانه، ابزارهای سنتی کشاورزی و آهنگری، دستبافت‌های سنتی همچون گیوه، جوراب‌ها و سفره‌های نقش‌دار، ظروف مسی دست‌ساز مربوط به آشتیان، نسخ خطی و سفالینه‌هایی که در شهرستان کشف شده است، در این موزه در معرض دید قرار گرفته است.

در صحن حیاط عمارت دیواره‌ای به ارتفاع 1.5 متر به صورت آجری گرداگرد محوطه ایجاد شده است، همچنین ستون‌هایی از آجر که بالای آنها به صورت هلالی جلوه و زیبایی خاصی به حیاط داده است در این محوطه دیده می‌شود. در حیاط سکویی قرار دارد که زیر آن مخزن آب انبار قرار گرفته است که نشیمن‌گاه محسوب می‌شود و در سمت جنوبی ساختمان انبار قرار دارد. طبقه فوقانی بنا در سمت غربی ساختمان قرار گرفته است که علاوه بر دو طبقه یک نیم‌طبقه منتهی به پشت‌بام در آن ایجاد شده است و کاربرد آن جلوگیری از ورود آب برف و باران به سقف گچ‌بری شده بناست. طبقه دوم بنا که دارای تالار و شاه‌نشین است، مزین به گچ‌بری‌های گل و بلبل و تاقچه‌های قرینه است که دارای سه کتیبه چوبی با شیشه‌های رنگی است و کتیبه بزرگ در وسط و دو کتیبه کوچک به صورت قرینه در کنار قرار گرفته‌اند. پنجره‌های ارسی بنا بدون استفاده از میخ یا چسب با شیشه‌های رنگی توسط نجارهای ماهر آشتیان ساخته شده‌اند. بخش شمالی بنا راهرویی است که به اتاق‌های تو در تو شامل حرم‌سرا، مطبخ و زیرزمین منتهی است و امروز این قسمت بنا در کاربری جدید خود به نمایشگاه عکس مفاخر و مشاهیر آشتیان اعم از سیاستمداران، هنرمندان، فیلسوفان و علمای مذهبی شهرستات اختصاص یافته است.

منزل قدیمی میرزا هدایت‌الله وزیردفتری یکی از بناهای ویژه شهرستان آشتیان است که به دلیل قدمت بالایی که دارد، تاریخ وسیعی را در خود جای داده است و تغییر کاربری این بنای قدیمی به موزه توسط میراث‌فرهنگی و شورای شهر اقدامی قابل ستایش در راستای حفظ و استفاده مفید از این میراث فرهنگی است. امید است که بیشمار اماکن، آثار و بناهای تاریخی دیگر مناطق استان و البته کشور به منظور حفظ تاریخ کهن و عمیق این سرزمین بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.