خانه زند

ورودی بنا شامل سر در كوتاه با نمای روكار آجری و بندكشی است كه در قسمت پیشانی ، اشكال هندسی و تزیینات نازك كاری دارد و از طریق دالانی در جبهه جنوبی به حیاط مركزی ( میانسرا) ارتباط می یابد. این عمارت شامل سه بخش است . شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد كه به زیرزمین راه دارد و در جبهه شرقی واقع است . شاه نشین زمستانی كه فضای بیشتری را در بر می گیرد و در جبهه شمال واقع شده و بخش سوم ، مخصوص خدمه كه در جبهه غربی جای دارد. وارد خانه که شوید دو حیاط می بینید که مربوط به خانه دو برادر از بازماندگان قاجار با نام های حاجی خان و حاج علی هستند که قدمت شان به 130 سال قبل یعنی اواخر دوره قاجار بر می گردد. مجموعه موزه مردم شناسی قم شامل این دو خانه می شود که دارای 14 اتاق، 36 درب و پنجره چوبی از جنس گردو و ون و 14 ستون سنگی است.

با توجه به فرم و مصالح به كار رفته ، که شامل سنگ، خشت، چوب، آجر و گچ بوده، ساختمان متعلق به اواخر قاجار یعنی حدود 130 سال پیش است.

خانه زند درسال 1379 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید ودر اختیار میراث فرهنگی استان قم قرار گرفت و در سال 1380 مرمت اساسی شد. شاخصه معماری عصر قاجار استفاده فراوان از آجر است که در این بنا نیز به وفور به چشم می خورد و در زیر تاقی دور ساختمان یک ردیف خشت آبی رنگ به چشم می خورد که این رنگ آبی لعاب و یا رنگ نیست بلکه رنگ این نوع خاک است که با درجه معینی حرارت در کوره های آجرپزی به رنگ آبی در می آید.

بنا دارای ستون ها ی سنگی با سرستون تزیینی در ایوان شمالی وشرقی وآجر كاری در درهای چوبی است. ستون های سنگی بنا در نگاه اول نظر هر بیننده تیزبین را به خود جلب می‌کند که پایه ستون، سرستون و قسمت میانی هرستون با ستون‌های دیگر از نظر طرح کاملا متفاوت بوده و زیبایی نمای حیاط را دوچندان کرده است. سمت چپ دالان ورودی خانه چهار اتاق تودرتو دیده می‌شود که در راهروهای میانی چهارخمره سفالی که بیش از 800 سال قدمت دارد با طرح های ساده پشت شیشه درها به نمایش گذاشته شده است.

جام جم آنلاین – اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی