تالاب کجی نمکزار نهبندان

این پدیده با توجه به شوری بیش از حد خاک آن به دریاچه نمکی تبدیل شده و مامن زندگی پرندگان و حیوانات زیادی است. هر چند در سال های اخیر به دلیل خشکسالی از میزان آب تالاب کاسته شده ولی به طور کلی در فصول پاییز و زمستان همواره آب دارد و محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی محسوب می شود.

کجي نمکزار به استناد بند "و" ماده 6 قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست از تاريخ 15/11/86 به مدت 5 سال به عنوان منطقه شكار ممنوع اعلام گرديد. منطقه مذكور بر اساس آگهي رسمي مصوبه شماره 312 شورايعالي حفاظت محيط زيست مورخ 31/1/89 و شماره روزنامه رسمي 18976 مورخ 7/2/89 به عنوان پناهگاه حيات وحش كجي نمكزار معرفي گرديد.

این قابلیت باعث شده است هر سال تعداد زیادی از پرندگان مهاجر چون اردک سرسبز، کشیم گردن سیاه، حواصیل خاکستری، سلیم طوقی و غیره به این پناهگاه مهاجرت کنند زیرا در آن پوشش گیاهی مناسب برای تخم گذاری پرندگان وجود دارد. زاغ بور، هوبره، عقاب طلایی، پرستو، کبک و کلاغ سیاه نیز از پرندگان بومی و روباه، خرگوش، پامسواکی کوچک و موش خانگی هم از پستانداران موجود در تالاب کجی نمکزار شهرستان نهبندان محسوب می شود. این تالاب تنها آبگیری است که به روخانه و حتی آبراه ‌ها وصل نمی‌ شود و در تابستان خشک و در زمستان با جوشیدن آب آبگیری و پذیرای پرندگان و حیوانات مختلفی است. طبق آمار بیش از پنج هزار پرنده مهاجر هر ساله به این منطقه مهاجرت میکنند. در این میان پرنده ای به نام زاغ بور که گونه‌ ای نادر در دنیا است را فقط در حاشیه کویرهای ایران در استان‌های سمنان، یزد و خراسان جنوبی می ‌توان یافت که البته بیشتر این نوع پرنده در خراسان جنوبی و آن هم در فقط در تالاب کجی نمکزار زندگی می‌ کنند و محل اصلی زندگی آنان در قیچ ‌زارها است. از آن جا که در فصول پاییز و زمستان این تالاب دارای آب است محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی محسوب می شود و با داشتن برآمدگی ها خشکی و پوشش گیاهی، محل مناسبی برای تخم گذاری پرندگان است.

از گیاهان غالب در این منطقه به دشتی قیچ، گز و تاغ و از گونه های حیات وحش به عقاب طلایی، زاغ بور، هوبره، کبک، تیهو، چکاوک کاکلی، دم جنبانک ابلق، گربه وحشی، جبیر(بزآهو)، کل و بز تشی و بزمچه اشاره کرد. تالاب کجی نمکزار از بهمن ماه 86 به مدت پنج سال جزء مناطق حفاظت شده محیط زیست در کشور می باشد و شکار در این منطقه ممنوع است.

وجود چنين تالابی در اين منطقه خشک که در مسير مهاجرت پرندگان آبزی و نيمه¬آبزی قرار دارد و همه ساله پذيرای تعداد کثيری از گونه¬های مختلف پرندگان است سبب شده آنرا در زمره مناطق مناسب جهت حفاظت معرفی نمايد. از طرف ديگر وجود زاغ بور بعنوان تنها پرنده بومی منطقه (پرنده زاغ بور پرنده بومي مناطق کويري ايران است که بهترين تمثيل از سازش يک موجود عالي زنده با محيط غيرسازگار يا کوير است. اين پرنده درحال حاضر فقط در ايران وجود دارد. زاغ بور الفت خاصي با مناطق کويري يافته و ارتباط اکولوژيکي خاصي با گياهان کويري مانند قيچ و بعضي ديگر از گياهان کويري پيدا کرده است. گونه هايی از چتريان نيز به عنوان ميزبان شناخته شده اند. معمولاً يک کمربند باريک از بوته های کوتاه گز در حاشيه مناطق کويری محل زيست پرنده ديده می شود.