باغ و عمارت مود بیرجند (قلعه باغ مود)

باغ، قلعه مود بنایی است منحصر به فرد با ویژگی‌های خاص معماری و هنری، که یکی از ویژگی‌های این بنا تغییرات صورت گرفته در طول تاریخ است. آنچه از بررسی بنا به دست می‌آید این است که این بنا در اصل قلعه‌ای دفاعی بوده که وجود حصار قوی و قطور با برج‌های متعدد دلیل این مدعا است. این بنا در مجموع دارای بیست برج مدور بوده و علاوه بر برج‌ها و حصار یک خندق نیز دور تا دور قلعه برای دفاع بیشتر حفر شده است. ورودی اصلی قلعه در میانه ضلع شمالی آن واقع شده و دو طرف ورودی، دو برج و دو اطاق کوچک برای سکونت نگهبانان دیده می‌شود. مصالح استفاده شده در ساخت حصار و برج‌ها خشت و چینه است که البته حدفاصل چند رج آجر کار شده تا سبب افزایش استحکام حصار و برج‌ها شود.

. در داخل قلعه بقایایی از یک بنای قدیمی که عمارتی تشریفاتی بوده بر جای مانده و شامل چند ایوان، بقایای یک هشتی، راهروها و اتاق ها است. بر روی دیوار ها و طاقنماهای ایوان عمارت تزئینات بسیار هنرمندانه نقاشی روی گچ با نقوش اسلیمی و گل و بوته و نقش پرندگان دیده می شود. عمارت اصلی در شمال باغ و در دو طبقه ساخته شده و طبقه همکف آن با تعدادی اتاق و راهرو به عنوان فضاهای خدماتی و انبار استفاده می شده و هیچگونه تزیینی ندارد. در طبقه اول بنا تالار آینه با تزیینات گچبری شامل نقش سردیس حیوانات، گل و گیاه و اسلیمی های مختلف دیده می‌شود. با توجه به وجود تالار آیینه و همچنین اتاق بزرگ دیگری در سمت شرقی ساختمان که دارای تزئینات گچی برجسته ای است، می توان دریافت که این بخش مخصوص پذیرایی از میهمانان و محلی برای زندگی حاکم و خانواده اش بوده است. حوضخانه و بناهای وابسته به آن در شرق و یک حمام و تعدادی اتاق که به عنـوان سکونت و انبار استفاده می شـده است در ضلـع جنـوبی مجموعه قرار دارد. این مجموعه گنجینه ای ارزشمند از تزئینات وابسته به معماری را در خود جای داده است.