باغ ارم

عمارت وسط، هسته مرکزی این باغ محسوب می‌شود. این عمارت از نظر معماری، نقاشی، کاشی کاری و گچ بری از شاهکار های معماری زمان قاجار است.این عمارت، از سه طبقه، با تزئینات فراوان تشکیل شده‌است. اتاق‌های طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان. تزئینات این اتاق‌ها، کاشی‌کاری‌های رنگین است. دو طبقه بالایی دارای ستون‌هایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شده‌اند.در پیشانی بنا، دو نیم‌دایره در دو طرف، و یک تابلو بزرگ در وسط قرار گرفته که از ۳ هلال روی هم تشکیل شده‌است. این تابلو، تصاویری از شاهنامهٔ فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان می‌دهد. این بنا بیش از هفتاد سال به خوانین قشقایی تعلق داشته که در دوران پهلوی مصادره شده‌است.

عمارت اصلي باغ ارم شيراز نمونه نسبتا كاملي از ساختمانهاي اواسط دوره قاجاريه است . شيوه معماري عمارت باغ ارم شيراز كه در دوره پادشاهي ناصرالدين شاه قاجار بنا شده با ويژگيهائي كه دارد مانند ساير بناهاي همانند آن دوره پيروي از اصلوب معماري زنديه و صفويه است . حتي نقوش كاشيهاي نماي عمارت نيز تقليد كاملي از تصاوير روي ديوارهاي يكي از عمارات عهد صفويه ميباشد. این باغ بوسیله مرحوم نصیرالملک بنا شده است . در این مورد چند کتیبه سنگی در نقاط مختلف باغ از نصیرالملک باقی‌مانده است .

فضای باغ ارم از لحاظ اسلوب خیابان‌كشی و درختكاری نه تنها در بین باغ های شیراز بلكه در تمام مناطق كشور ما كم نظیر است. زمین باغ به شكل مربع مستطیل بسیار وسیعی است كه یك ضلع بزرگتر آن به جانب شمال و بلوار موسوم به "ارم" و یك ضلع كوچكتر به جانب مغرب و بلوار موسوم به "بلوار دانشجو" (آسیاب سه تای) است. دو جانب دیگر باغ محدود به باغ ها و خانه‌های مسكونی است. مساحت باغ ارم در دوران گذشته افزایش و كاهش بسیار یافته است.

در سمت جنوب باغ ارم رودخانه خشک شیراز از شرق به غرب امتداد دارد . وسعت باغ بیش از سه هکتار و از درختان مرکبات و سرو پوشیده شده است. یکی از قسمت های بسیار جالب این بنا پنجره های آهنی است که در طبقه اول ساختمان در پای ایوان بزرگ دو ستونی در مدخل سردابه قراردارد و از نمونه های جالب پنجره های آهنی در دوره قاجاریه محسوب میشود . قسمت عمده درهای چوبی از چوب ساج تهیه شده بود و به همین جهت با گذشت سال ها سالم باقی‌مانده و هیئت اصلی خود را حفظ نموده اند. کاشی کاری پیشانی ایوان مرکزی و اطراف آن از جالبترین کاشی کاری های دوره قاجاریه محسوب می شود که نمونه آن در سایر بناهای دوره قاجاریه دیده نمی‌شود. از جمله قسمتهای بسیار جالب این بنای با ارزش سردابه ای است که در طبقه زیرین این ساختمان قرار دارد و آب جاری از وسط آن می گذرد و به همین جهت سردابه مذکور از نظر زندگی در تابستان محل بسیار مناسبی بوده است . گچبری های بسیارزیبایی در قسمتهای مختلف و از جمله در ایوان های نمای شرقی دیده می شود که منظره جالبی به این بنای با ارزش داده است. شش کتیبه سنگی در نمای شرقی ساختمان باغ ارم دیده میشود . کتیبه های سنگی مذکور بر نمای جرزهای طبقه اول نصب و خط همه کتیبه ها نستعلیق است . کاشی کاری های سر در منحصر به چند کتیبه و چند قطعه کاشیکاری است ولی از نظر فرم ساختمان از نمونه های منحصر به فرد محسوب میشود ، در بالا و در پیشانی سر در کتیبه ای به خط نستعلیق بر روی کاشی معرق نصب گردید . نصر من الله و فتح قریب در زیر کتیبه کاشی کتیبه ای از سنگ مرمر لیمویی رنگ قرار دارد که در سطر اول آن کلمه شریفه بسم الله الرحمن الرحیم و سپس یک بیت شعر با خط نستعلیق در زیر آن بر روی سنگ حجاری شده که چنین خوانده می شود : از وزیر شه نصیرالملک راد / دائماً باغ ارم آباد باد

اگر علاقه مند به بازدید از این اثر تاریخی هستید، میتوانید در طول هفته از صبح تا عصر از این بنا دیدن کنید.

این باغ در دامنه کوه آسیاب سه تایی قرار دارد و حدود 2-3 کیلومتر تا کوه معروف باباکوهی در شهر شیراز فاصله دارد.

شهرداری شیراز – سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - دانش نامه ویکی پدیا