امامزاده سید صلاح الدین محمد (ع) آبدانان

امامزاده سید صلاح الدین محمد در جنوب شهر آبدانان،بر روی تپه‌ای مشرف بر قلعه باستانی پشت قلعه - از آثار باستانی دورة ساسانی - و بین دو رودخانه شور آب که از رشته کوه کبیر کوه سرچشمه می‌گیرد، واقع شده است.

ساخت بنای اصلی این بقعه مربوط به قرون هفتم یا هشتم هجری در زمان سلجوقیان است و در سال 1372 با زیربنای 50 متر مربع بازسازی شده است.

این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۹۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بنای امامزاده سید صلاح الدین محمد بر اساس نقشه مستطیل شکل در جهت شمال- جنوبی و به طول 25/13 متر و عرض 70/11 ساخته شده است و از دو قسمت اتاق ورودی و اتاق مقبره (گنبدخانه) تشکیل شده است. این بنا دارای گنبد دوپوش با گنبد مضرس(درچین) بیرونی و گنبد نیم کروی داخلی است . بدنه بنا از دو قسمت بدنه قدیمی و الحاقات جدید تشکیل شده است بدنه قدیمی شامل دو قسمت اتاق ورودی و اتاق مقبره (گنبدخانه) است . اتاق ورودی (پیش طاق) به عرض (شمالی- جنوبی) 45/2 متر و طول (شرقی- غربی) 60/3 متر است. اتاق مقبره در ضلع جنوبی اتاق ورودی قرار گرفته است و از یک چهار ضلعی تشکیل شده که قسمت مرکزی آن به صورت مربع و اندازه هر ضلع آن 70/5 متر است. در نقشه فعلی بنای قدیمی به وسیله یک قسمت الحاقی از چهار طرف احاطه شده است ابعاد فعلی بنا در جهت (شمالی- جنوبی) به طول 10/24 متر وعرض (شرقی- غربی) 3023 مترمربع است. همچنین دو اتاق در گوشه‌های شمال شرقی و شمال غربی بنا و یک ایوان ورودی با دو رواق در طرفین آن در ضلع شمالی بنا می‌باشد . جهت قبله در این بنا 15 درجه به طرف جنوب غرب است. مصالح به کار برده شده در این بنا در قسمت‌های مختلف متفاوت است. در قسمت قدیمی بنا، بدنه با قلوه سنگ و گنبد بیرونی آن با آجر و پوشش خارجی بنا از گچ بوده است، قسمت الحاقی بنا نیز از مصالح امروزی مانند آجر، ماسه، سیمان و آهن ساخته شده است. در اطراف امامزاده قبرستانی وجود دارد که هم اکنون به عنوان قبرستان عمومی شهر آبدانان مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنگ قبرهای قدیمی این قبرستان دارای نقوشی مانند بز کوهی . تفنگ . شانه . مهر تسبیح . قلیان . ابریق است و حدود 200سال قدمت دارد . مزار شهید داریوش رضایی‌نژاد در جوار امامزاده سید صلاح‌الدین محمد(ع) واقع شده است براساس اعتقادات و باورهای مردم، امامزاده سیدصلاح الدین محمد(ع) دارای کرامات و عنایاتی است که علیمراد محمدی در کتابی با عنوان «کرامات سیدصلاح الدین محمد (ع)» از زبان مردم جمع‌آوری نموده: نجات دادن از دست سارقان، شفای مریض، رؤیای صادقانه، نجات از مرگ حتمی و ... از جمله کرامات ذکر شده در این کتاب است.