منطقه شکار ممنوع بهاباد

زیسـتگاه هاي یوزپلنــگ در حـوزه منطقــه حفاظت شده کوه بافق ،شکار ممنوع آریز و پناهگاه حیات وحش دره انجیر به صـورت نـواري بـا امتداد شمالی – جنوبی واقع شده و در جهت شـرق زیسـتگاه هاي آزاد گسـترده و مسـاعدي براي این گونه وجود دارد.

پس از این زیستگاه هاي آزاد، پناهگاه حیات وحش نایبندان که خـود از بهترین زیستگاه هاي یوزپلنگ است، قرار دارد که به طور قطع ارتباط جمعیت هـاي کـوه بافق تا دره انجیر با زیستگاه بزرگ نایبندان می تواند از طریق منطقه کمکی برقرار شود.

در زیستگاه هایی با ویژگی های بارز که جمعیت جانوری آنها به دلیل شکار بی رویه رو به کاهش است و از این رو به حمایت نیاز دارند، برای مدتی محدود و به طور معمول 3 تا 5 سال، شکار ممنوع می شود. چنانچه جمعیت جانوری منطقه ای دراین دوره ترمیم شود، می توان آن را با توجه به سایر معیارها، به عنوان یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت تعیین کرد.

راهکار تعیین مناطق شکار ممنوع را می توان پشتوانه ای برای حفاظت از ذخایر طبیعی کشور و نوع آزمون برای بررسی قابلیت های مناطق، برای پیوستن به مجموعه مناطق حفاظت شده دانست.

پستانداران: پستانداران منطقه بهاباد تقريباَ از گونه هاي استثنايي و به ندرت در ساير گستره هاي طبيعي يافت مي شود. پستانداران منطقه از تنوع قابل توجهي برخوردارند. تپه ماهورهاي منطقه و ارتفاعات قابل دسترسي آن زيستگاه مناسبي براي قوچ و ميش مي باشد . كوه هاي صخره اي و غير قابل دسترسي اين منطقه كل و بز را در خود پناه داده اند. كاراكال, يوز, جبير, كفتار, پلنگ, گرگ, انواع روباه, تشي, خرگوش, شغال از ديگر گونه هاي عمده منطقه به شمار مي روند كه به وفور در منطقه ديده مي شوند.

پرندگان: پرندگان منطقه اساساَ از پرندگان درخت زي و بوته زي تشكيل شده اند كه معمولاَ جزء سبكبالان محسوب مي شوند ولي در عين حال تعدادي از پرندگان شكارگر مانند دليجه, انواع عقاب, انواع سارگپه, شاه باز, بالابان, شاهين , بحري و پرندگان قابل شكار نظير كبك , تيهو , بلدرچين , هوبره , انواع چاخ لق , دودوك , خروس كولي ، انواع سليم ها، بلبل خرما، انواع چلچله، انواع چكاوك، انواع داركوب، هدهد، سبزقبا، زنبورخوارها، پرستو، جغد، شاه بوف، زاغ بور، قمري خانگي، يا كريم، فاخته، كبوتر چاهي، باقرقره و در فصل مهاجرت انواع پرندگان آبزي، انواع آبچليكها، چنگر، انواع اردكها و خوتكا ، سرسبز، تنجه، غاز، فلامينگو، حواصيل، بوتيمار اگرت و غيره به چشم مي خورند. كبك، تيهو، هوبره، زاغ بور، فاخته، كبوتر چاهي، انواع چكاوك و انواع پرندگان شكارگر به طور دائمي در منطقه سكونت دارند.

پوشش گياهی: پوشش گياهي در هر منطقه تحت تاثير عواملي چند از قبيل نوع و ميزان گياه ،وضعيت زمين شناسي ،نوع خاك,شكل ظاهري زمين (پستي وبلندي ) و به ويژه آب وهواي قرار دارد.

بخش بهاباد از نظر پستي و بلندي به سه منطقه تقسيم ميشود : 1-مناطق دشتي وپستي 2-مناطق كوهپايه اي(دامنه ها ) 3- مناطق كوهستاني هر يك از اين مناطق با توجه به ميزان بارش و وضعيت خاك و ناهمواري داراي پوشش گياهي متفاوتي است. جنلگهاي بخش بهاباد در قسمت جنوبي آن با وسعت 35 الي 40 هزار هكتار واقع شده كه نوع پوشش آنها كم تا متوسط بصورت تنك ودرختچه و بوته زار ميباشدو بعلت تنك بودن بطور ميانگين 150 اصله درخت در هكتار وجود دارد از گونه هاي درختي آن بنه ،بادام و انجير و سر و كوهي ،ارس ،تاغ ،آتريپلكس و گونه هاي درختچهاي اشنان و اسكمبيل و گونه هاي گياهي چرخه و اسپند را میتوان نام برد.

شكل كلي منطقه شکارممنوع بهاباد بصورت دو سري ارتفاعات موازي در امتداد شمالغربي-جنوبشرقي كشيده شده است وبلند ترين نقطه ارتفاعي آن در كوههاي آسفيچ ( 5/5 كيلومتري جنوب جعفرآباد ومرز مشترك بااستان كرمان) با ارتفاع 3069 مترو پست ترين نقطه آن با ارتفاع 1045 متردر محل خروجي رودخانه شور مي باشد.

از نظر فرسايشي سنگ هاي بخش جنوب ,جنوب غربي وغرب منطقه بيشتري در برابر فرسايش و هوازدگي داشته به همين جهت ارتفاعات بلندي را به وجود آورده كه محل اصلي تغذيه سفره آب زيرزميني منطقه است. در مقابل ارتفاعات شرقي وشمال غربي بدليل تقابل كم دربرابر فرسايش، ارتفاع کمتري داشته وبيشتر به صورت تپه ماهور و كوههاي كم ارتفاع ظاهر شده اند كه نزولات جوي آن به مراتب كمتر بوده و در تغذيه آبهاي زير زميني هم نقش چنداني ندارند.

اين منطقه چون از لحاظ آب و هوايي نسبتاَ‌خوب مي باشد و زيستگاه مناسبي براي پستانداراني از قبيل قوچ و ميش , كل و بز , جبير , يوز , پلنگ , كاراكل , گرگ , خرگوش , انواع روباه , شغال , كفتار , گربه وحشي , انواع موشهاي صحرائي , تشي و غيره مي باشد . همچنين زيستگاه مناسبي براي پرندگان كميابي نظير هوبره , انواع عقابها , زاغ بور , كبك , تيهو , باقرقره , زاغي , شاهين , قرقي , دليجه , سارگپه , بلبل خرما , سنگ چشم , انواع چكاوك , چلچله و غيره مي باشد . تمامي حيوانات فوق يا ديده شده اند و يا رد آنها مشاهده گرديده است . لازم به ذكر است كه اين منطقه با توجه به گستردگي مكان مناسبي براي جمع آوري انواع حيوانات مي باشد كه اين امر مستلزم نيروي زيادتر و امكانات بيشتر مي باشد . اميد كه در آينده نزديك بشود از اين مكان به عنوان ذخيره گاه زيست كره و محلي كه بتوان روي آن مانور داد و يك تفرجگاه بسيار مطلوب جهت استفاده از توريستهاي داخلي و خارجي استفاده كرد .

از جمله ارتفاعات منطقه بهاباد ميتوان به موارد زير اشاره كرد: كوه دوروز جنگ:يا دروجه از جمله كوه هاي رشته كوه ايران مركزي ميباشد كه در هفت كيلومتري جنوب غربي شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 2690متر ميباشد . كوه موسي:از جمله كوههاي رشته كوه ايران مركزي ميباشد كه در 10 كيلومتري شمال (متمايل به شمال شرقي)شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 1600متر است. كوه سرخ:اين كوه به صورت منفرد در 8كيلومتري شمال غربي شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 1774متر است.

كوه بنستان:اين كوه جزو رشته كوه ايران مركزي بوده و در 15 كيلومتري جنوب شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 2610متر است. مراتع بخش بهاباد عموما جزو مراتع ضعيف تا متوسط محسوب ميشوند و به دو دسته تقسيم مي شوند: 1-گياهان مرتعي كه شامل آن دسته از گياهان مي شوند كه به عنوان علوفه جهت تعليف و چراي دام و همچنين بعنوان پوشش محافظ خاك و جلوگيري از فرسايش مورد استفاده قرارمگيرند . اين گونه گياهان عمدتا در مناطق كوهپايهاي (دامنه ها) و به طور پراكنده و اندك در مناطق دشتي و كوهستاني نيز وجورد دارند كه شامل درمنه ،تاغ ،اسكمبيل ،طارم ،پدن ،چرخه، عجوه، اشنان،رندوك، قلم، جفته، قره داغ، انجير وحشي...

2-گياهان دارويي و صنعتي :كه جهت مصارف دارويي وصنعتي مورد استفاده قرار ميگيرند و تا كنون بيش از 80 گونه از آنهاگرديده است .اين گياهان عمدتا در مناطق كوهستاني ميرويند و از مهمترين آنها مي توان به گونه هاي زير اشاره كرد : كلپوره , گون , شاتره ,‌قدومه , زرشك , بوماداران , زيره سياه , آنغوزه , بادام كوهي , سرو كوهي , آويشن , بنه ( پسته وحشي ) بادرنجبويه , رازيانه , كاكوتي , شيرين بيان , پونه , كليل الملك , گل زوفا , سياوش , ترنگبين , ريواس و اسفرزه. پوشش گياهي منطقه فلور منطقه بهاباد متجاوز از 2000 گونه از گياهان مي باشد كه اكثراَ آنها را گياهان دارويي و بازدانگان و قسمت ديگر آن را گياهان درختچه اي تشكيل مي دهند.

همانگونه كه معمول مناطق خشك و بياباني است دو گروه بوته اي چوبي و درختچه ها و گياهان كوتاه عمر يك ساله از بيشترين تنوع برخوردارند . گياهان يك ساله كوتاه عمر قادرند به سرعت رشد نموده و در طي دوره كوتاه مرطوب و باراني چرخه حياتي خود را كامل نمايند و معمولاَ دوره طولاني خشكي را به صورت دانه سپري مي كنند. درختچه ها و بوته هاي چوبي نيز قادرند با ايجاد شبكه ريشه اي وسيع و عميق از رطوبت اعماق خاك استفاده نموده و دوره خشكي را تحمل نمايند. تنوع گونه اي به مجموعه گونه هاي مختلف از گياهان و جانوران و شكلهاي ديگر موجودات زنده كه در يك منطقه به سر مي برند اطلاق مي گردد. در يك اكوسيستم هر چند تنوع گونه اي بيشتر باشد زنجيره هاي تغذيه اي طولاني تر و شبكه هاي حياتي پيچيده تر بوده و در نتيجه محيط پايدارتر و از شرايط خودگردان و خود تنظيمي بيشتري برخوردار مي باشد .