عمارت آصف وزیری سنندج (خانه کرد)

عمارت آصف وزیری سنندج قريب به چهارهزارمترمربع عرصه واعياني داردودرزمره ي خانه ي اعياني مسكوني موردتوجه درمعماري مسكن محسوب مي گردد.عمارت آصف به شماره 1822درفهرست آثارملي به ثبت رسيده است واكنون درتملك اداره ي ميراث فرهنگي استان كردستان قراردارد. ساختمان داراي چهارحياط است: 1.حياط اصلي(بيروني) 2.حياط مطبخ 3.حياط اندرونی 4.حياط مستخدمين.

سردر ورودی بنای عمارت آصف وزیری سنندج با نمای آجری که به شکل نیم هشتی است، بر اساس سبک باروک ایرانی ساخته شده است. تالار تشریفات، ایوان ستون‌ دار و اُرُسی پرکار آن از بخش‌ های بسیار زیبای بنا محسوب می‌شود. بنا شامل تزئینات معماری همانند گچبری، آینه‌ کاری، و تزئینات چوبی است. ویژگی‌ های دیگر این بنای عمارت آصف وزیری سنندج در قسمت به اصطلاح شاه نشین وجود یک ایوان دوستونه و دو ردیف پله در طرفین و استفاده از همین راه پله به عنوان ورودی مشترک بین شاه نشین و فضای مسکونی واقع در طرفین آن می‌ باشد. لازم به توضیح است که اینگونه الگوی معماری مسکونی در خانه‌ های اصفهان و تهران و خصوصاً در ابنیه مسکونی دوره قاجار کاملاً به چشم می‌ خورد.

عمارت آصف علاوه بر سر در و دالان ورودی، دارای چهار حیاط است که به حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ معروف می باشند. حمام عمارت دارای ستون‌ های سنگی حجاری شده و تزیینات آهک بری و کاشی کاری است. در ضلع جنوب غربی عمارت، حمام خصوصی با سبک و اسلوب معماری حمام‌ های ایرانی ساخته شده و دارای نقش‌ های آهکبری می‌ باشد. حیاط اندرونی در ضلع شمالی عمارت واقع شده و در اوایل دوره پهلوی و بر اساس معماری بومی ساخته شده‌ است. فضاهای حیاط اندرونی به صورت دو اشکوبه، با یک طبقه زیر زمین و ایوانی با شش ستون چوبی و تزیینات گچبری ساخته شده و دارای آب نمایی لوزی شکل با باغچه‌ هایی در اطراف است. حیاط مستخدمین در ضلع جنوبی مجموعه و در کنار دالان ورودی واقع شده‌ است. فضاهای معماری این بخش در سال‌ های گذشته به طور کلی تخریب شده بود و آثاری که نمایانگر شیوه ساخت و ساز آن باشد باقی نمانده بود و به همین دلیل بازسازی حیاط مستخدمین بر اساس طرحی جدید منطبق با اصول معماری سنتی بوده که شامل حیاطی مرکزی با رواق‌ های پیرامون، نگارخانه، سرویس بهداشتی و فضاهای تاسیساتی است. گوشه ضلع جنوبی عمارت، حیاط کوچکی قرار دارد که به حیاط مطبخ معروف است و دارای آب نمایی سنگی است و در مطبخ که فضایی است مسقف، با طاق و تویزه به این حیاط باز می‌ شود. در ضلع شرقی حیاط بیرونی فضاهایی شامل راهروهای ارتباطی و دو سه در و یک چهار دری و دو اتاق وجود دارد و در ضلع غربی آن ایوانی سراسری با ستون‌ های آجری واقع شده و در پشت این ایوان یک تالار با اورسی بسیار زیبا که دارای طرح اسلیمی است و دو اتاق در طرفین آن قرار دارد. از قسمت های مهم حیاط بیرونی حمام عمارت است که زیباترین حمام تاریخی سنندج است و دارای ستون‌ های سنگی حجاری شده و تزیینات آهک بری و کاشی کاری است. آب مورد نیاز مجموعه عمارت آصف از یک رشته قنات که از غرب سنندج توسط تنبوشه‌ های سفالی و لوله‌ های فلزی جدید جاری است، تامین می‌ شود. برای تنظیم و تقسیم مناسب آب، فضایی در کنار دالان ورودی ساخته شده که به اتاق تقسیم آب معروف است و اکنون آب، آب نمای مقابل تالار، حوض حیاط‌ های مستخدمین، مطبخ و اندرونی از آن تامین می‌ شود.

نحوه ي آب رساني عمارت آصف وزیری سنندج: آب اين مجموعه ازيك رشته قنات كه ازغرب شهرسنندج توسط تنبوشه هاي سفالي قديمي ولوله هاي فلزي جديدجاري است تامين مي شود.براي تنظيم وتقسيم مناسب آب فضايي دركناردالان ورودي ساخته شده كه به اتاق تقسيم آب فضاهاي اندروني وسردرورودي مجموعه ساخته شد.متاسفانه تاريخ دقيق ساخت هيچ يك ازفضاها مشخص نيست.