تپه نوشیجان

تپه نوشیجان یکی از چندین جاذبه تاریخی استان همدان است که قدمت آن به دوره مادها مربوط می شود. در محل این تپه باستانی کاوش های زیادی انجام شده و در طی این کاوش ها، سه تپه مربوط به سه دوره مختلف مادها، هخامنشیان و اشکانیان کشف شده است.

این جاذبه تاریخی در تاریخ 3 اسفند 1346 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بقایای آثاری که از تپه نوشیجان بدست آمده، شامل موارد زیر است: بنای قدیمی جبهه غربی تپه که نخستین آتشگاه است، بقایای یک آتشدان درجبهه جنوبی نشانگر مراسم نیایش آتش می‌باشد. اتاق معبد بصورت شمالی-جنوبی ساخته شده‌است و در بدنه مخروطی شکل آن سه طاقچه بطور نامحسوس دیده می‌شوند. درحاشیه جنوبی معبد، بقایای یک سکوی برجسته وجود دارد که احتمالاً شالوده پایه ستون‌های معبد بوده‌است. آخرین تاریخ استفاده از این بنای تاریخی هم‌زمان با دگرگونی معماری دراین تپه و ایجاد تالار ستون‌دار در شرق می‌باشد. تالار ستون‌دار آپادانا: این تالار بر روی سکوی خشتی قرار گرفته است. این تالارهای ستون‌دار، با تالارهای گودین تپه و تپه نوشیجان با تالارهای اورارتویی که در آلتین تپه آسیای صغیر بدست آمده قابل مقایسه هستند و احتمالاً تاثیرپذیری از هنر معماری اورارتو ساخته شده‌است. معبداصلی: شکل معبد بصورت نیم چلیپا بوده و با همان عناصر معماری دژ ساخته شده‌است. در زاویه شمالی سرسرا پایه آتشدانی وجود دارد که از سه بخش کاملاً مشخص ساخته شده‌است. این نوع آتشگاه از نظر پلان دراکثر آتشگاه‌های دوره ساسانیان به چشم می‌خورد. اتاق‌ها و انبارها: این بخش دومین اثر مهم تپه نوشیجان را تشکیل می‌دهد که در شرقی‌ترین قسمت تپه قرار گرفته و دارای حصار، بارو، اتاق های مسکونی و انبار می‌باشد. تونل: دربخش شمالی تالارستون دار و در امتداد شرق و غرب حفره‌ای سردابی شکل کنده شده که در عمق ۳ متری به صخره منتهی می‌شود. با توجه به شکل تونل به‌نظر می‌رسد که کار معماری پایان نیافته و از این جهت می‌توان استنباط کرد که احداث آن در آخرین دوره سکونت در این تپه صورت پذیرفته و ازطرفی احتمالاً ایجاد آن تپه جنبه امنیتی داشته‌است.

در نوشیجان نمونه‌هایی از نخستین پول‌های بشری پیدا شده است، که نام این نمونه‌های پولی سیگْلو بوده است. پول‌هایی از جنس نقره بوده‌اند که قدمت آن ها به دوره ماد برمی‌گردد.

فصل های بهار و تابستان زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه هستند.