تالاب هورالعظیم (هور الهویزه)

هورالعظيم ياهورالهويزه درجنوب غرب شهرستان جديدالتأسيس هويزه واقع بوده وشهررفيع مركز بخش نيسان در3كيلومتري آن قرار دارد. این تالاب شاهدي زنده براقوام وتمدنهاي مختلفي از بدو خلقت تاكنون بوده است اين تالاب يابه اصطلاح محلي«هور» همواره منبع اقتصادي غنيي براي مردم مجاور آن بوده وحاشيه نشينان هور كه مردمي از تبار عرب مي باشند بواسطه نعمات موجود درآن امرار معاش مي نمودند و تا قبل ازجنگ تحميلي دهها روستا و آبادي حاشيه هور با استفاده از هور و نيز از آبزيان آن اقتصاد خانواده هاي خويش رات أمين مي كردند. اما تقريباً تمام روستاهاي مجاورهور بجز شهر رفيع به طور كلي ازبين رفته وعملاً جز اسمي آز آنها جيزي برجاي نمانده است از جمله ي اين روستاها مي توان به روستاهاي زير اشاره كرد:حسچه،لوليه،عمه،كسر،مچريه،محيّره، سيّديّه، ابوچلاچ، مشيمشيّه، جرايه، طبر، شط علي،زهيريِه،برگه ،برص و...

پيشينه تاريخي اين تالاب ها نيز بسيار مورد توجه جهانيان است، بررسي‌ها نشان داده که اين تالابها زماني مساحتشان به دو ميليون هکتار مي‌رسيد و تقريبا يک‌سوم مساحت عراق را اشغال مي‌کرد به طوري که بالاتر از بغداد شروع شده و تا اروندرود ادامه مي‌يافت. هورالظعيم که يک‌ سوم در ايران و دو سوم آن در عراق واقع شده يکي از زيستگاه‌هاي حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزي و بومي منطقه است و حواصيل، غاز پيشاني سفيد، شغال، روباه، گربه جنگلي، سمور آبي، گراز، شير بد و انواع ماهي کپور از جمله حيات ‌وحش منحصر به فرد اين تالاب هستند.

اين هور تنها تالابي است که بر اساس بررسي‌ هاي کارشناسي از 100 نمره، نمره 100 را کسب کرده و هيج تالابي تاکنون چنين نمره ‌اي را به‌ دست نياورده است و بيشترين تعداد پرنده‌هاي در معرض خطر در اين تالاب به‌سر مي‌برند و اين تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نيز بسيار قابل توجه است. يکي از کارکردهاي مهم تالاب، جلوگيري از طوفان شن و گرد و خاک است چراکه تالابها رطوبت آب را بالا مي‌برند و خشک شدن هورالعظيم چه در ايران و چه در عراق ميزان وقوع طوفانهاي شن را افزايش داده است و باعث شده استان خوزستان در سه سال اخير با گرد و غبارهايي حدود 21 برابر استاندارد مواجه شود.

در منطقه حفاظت شده هورالعظیم نیزارهای انبوهی وجود دارد که عمده ترین گونه های گیاهی آن نی، لوئی، جگن، نیلوفرآبی، درختچه های گز و پده می باشد. تالاب ها همواره‌ بعنوان‌ یکی از مهم‌ترین‌ و حیاتی ترین‌ زیستگاه‌ پرندگان‌ آبزی بشمار می آید و بدلیل‌ استفاده‌ پرندگان‌ نقاط‌ دور دست‌ و کشورهای‌ دیگر در فصل‌ مهاجرت‌، مورد توجه‌ جوامع‌ علمی و زیست‌ محیطی جهان‌ می باشند و حفاظت‌ از آنها در اولویت‌ قرار میگیرد. بخش وسیعی از پرندگان آبزی هورالعظیم را انواع اردک ها و غازها تشکیل داده که برای مردم ساکن هور دارای اهمیت فوق العاده هستند. در فصل زمستان انواع پرندگان از جمله غاز و مرغابی، پلیکان، درنا و … به این منطقه و مناطق همجوار آن مهاجرت می کنند. در بین پرندگان بومی هور دراج، اردک مرمری، چنگر معمولی، باکلان کوچک و در بین پرندگان مهاجر اردک بلوطی، غاز پیشانی سفید، عروس غاز، اکراس آفریقایی، از اهمیت بیشتری برخوردارند.

جاده های موجود در تالاب جاده طبر- شط علی و جاده شرکت نفت از جمله راههای دسترسی جهت مشاهده حیات وحش تالاب هور العظیم است.

ماهیان‌ هورالعظیم متجاوز از ۲۰ گونه‌ اند که‌ اغلب‌ آنها شیلاتی و قابل‌ صید هستند. علاوه‌ بر ماهیان‌ بومیی بعضی‌ از ماهیان‌ خلیج‌ فارس‌ در فصل‌ تخم‌ریزی در آبهای هورالعظیم تخمگذاریی می نمایند. ماهیان‌ هورالعظیم عبارتند از ماهی بنیی، ماهی شیربت‌، ماهیی گتان‌، ماهیی برزم‌، ماهیی حمری، ماهی شلج‌، ماهیی بیاح‌، ماهی هامور معمولی، ماهی کپور نقره‌ای، ماهی کپور سرگنده‌ و ماهی آمورسفید.