آبشار توف اسپید ایذه

آبشار هایتوف اسپید ایذه در منطقه حفاظت شالو و مونگشت در استان خوزستان قرار دارند و از ارتفاعات این منطقه سرچشمه میگیرند. آبشارهای تف اسپید یا توف سفید در 34 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ایذه در میان صخره هایی عظیم قرار گرفته است. قسمت عمده منطقه کوهستانی برف‌گیر و ارتفاع آن بین ۷۸۰ تا ۳۲۰۰ متر از سطح دریاست.

منطقه حفاظت شده شالو و منگشت با مساحت ۱۲۹۹۱ هکتار واقع در استان خوزستان، شهرستان ایذه در سال ۱۳۷۸ حفاظت شده اعلام شد.

جلوه‌های زیبای طبیعی، وجود رودخانه کارون در نزدیکی منطقه و راه‌های دسترسی مناسب، زمینه فعالیت‌های گردشگری را در منطقه فراهم نموده‌اند. کوهستان منگشت در شهرستان‌های لردگان و ایذه، مرکب از کوه‌های تنوش، ناشلیل، زردحلقه، نشا، سه‌پران، سرچاه، قوچه، بدرنگان، برآفتاب، کله، کلمه و دوزرد قرار دارد.

متوسط دما و بارندگی سالیانه ۲۲ درجه سانتیگراد و ۵۵۰ میلیمتر موجب تشکیل اقلیم نیمه‌مرطوب معتدل در ناحیه شده‌اند. رودخانه پرآب کارون در شرق منطقه جریان دارد. منطقه با پوشش جنگلی بسیار خوب و زیبا از غنای زیستی جانوری و گیاهی خوبی برخوردار است. بلوط ایرانی گونه درختی شاخص و غالب منطقه به شمار می‌رود. علاوه بر آن گونه‌های بنه، کلخنگ، انجیر و کیکم در منطقه می‌رویند.گونه‌های مهم جانوری منطقه عبارتند از: پلنگ، خرس قهوه‌ای، سنجاب ایرانی، کبک، تیهو، کمرکلی، سنگ‌چشم و دارکوب.

در فصل زمستان و سردشده هوا این آبشارهای یخ زده و مناظر زیبایی ایجاد می کنند. این آبشارها از طریق شهرستان ایذه، مسیر صعود به قله مونگشت از دره شناز و گردوسون قابل دسترسی هستند.

بلندترین قله این کوهستان سه هزار و ششصد و سیزده متر ارتفاع دارد که در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی ایذه و در پنجاه و دو کیلومتری گرمان و در سیزده کیلومتری شمال غربی روستای لیراب واقع شده است. رودخانه‌های هلایجان، آب زردک، صیدون از دامنه‌های غربی، لیراب و سمه از دامنه جنوبی، خرسان و کارون از دامنه‌های شرقی این کوهستان سرچشمه می‌گیرند. بخش عظیمی از این کوهستان را جنگل‌های نسبتاً انبوه پوشانیده و در انتهای آن دریاچه‌ای به نام «بوندان» ایجاد شده است.