گل فشان قارنیاق

گل فشان قار نیارق به شکل یک برجستگی حلقوی ( مخروط گل فشان ) به قطر بیرونی حداکثر700 متر است و یک فروافتادگی در داخل این حلقه به عمق تقریبی10-15 متر وجود دارد که دریاچه گل فشان را در گذشته تشکیل می داده است. قرارگيرى خطى گل فشان هاى قارنياريق تپه، نفتليجه و گل فشان دشت تركمن خاور جنوب خاورى- باخترشمال باخترى را مى توان با ساختارهاى تكتونيكى زيرسطحى مربوط دانست. با استفاده از نقشه هاى زمين شناسى وجود چنين ساختارى را به طور مستقيم نمى توان دريافت ولى نحوه گسترش و ريخت شناسى نهشته هاى سطحى و راستاى قرارگيرى گل فشان هاى ياد شده تا حدودى مى تواند وجود اين ساختار را درزير نهشته ها نشان دهد. گل فشان قارنياريق تپه ابعاد به مراتب بزرگ ترى از نفتليجه دارد. از نظر وضعيت فعاليت مى توان گل فشان دشت تركمن را فعال تر از نفتليجه دانست ضمن اين كه هم زمان با فعاليت آن فعاليت محدودترى نيز درنفتليجه صورت گرفته است. آثار فعاليت جديدى درگل فشان قارنياريق تپه محسوس نيست. به اين ترتيب با توجه به ابعاد، ترتيب قرارگيرى و وضعيت فعاليت شايد بتوان گفت كانون فعاليت و فوران مواد در ساختارزيرسطحى از گل فشان قارنياريق تپه به سوى گل فشان جديد در دريا مهاجرت نموده است كه دليل آن رامى توان تغيير در نحوه عملكرد و راستاى نيروهاى تكتونيكى در عمق دانست.

قارنياريق تپه در زبان تركمنى به معناى تپه شكم پاره است و اين مفهوم با ويژگي هاى آن هم خوانى دارد. با توجه به ابعاد بزرگ و فرسايش پيشرفته در نهشته هاى ديواره مخروط اين گل فشان مى توان سن بيشترى را نسبت به گل فشان نفتليجه براى آن در نظر گرفت. به دليل باتلاقى بودن زمين امكان بررسى بخش داخلى مخروط وجود نداشته و نمى توان درمورد چگونگى فعاليت و فوران مواد اظهار نظر کرد، ولى به نظر مى رسد فعاليت زيادى نداشته باشد. شباهت مکانیسم گل فشان به فوران‌های آتشفشانی موجب شده که نام آن را آتشفشان گل نامند.

در فصول بارندگی در یاچه مانند بنظر میرسد در فصل ها ی گرم آب های تبخیر شده و نمک سفید در روی زمین قرار میگیرد ،برای آزمایش خواص این مواد کافی است فندک و کبریت را روی گل ها بکشید . سوختن و آتش گرفتن گل ها را می توان مشاهده کرد این منطقه در فصل بهار در بالای تپه از انواع گل و گیاه پوشیده می شود ودر شمال آن قسمتی از دیوار اسکندر (دیوار دفاعی شهر جرجان قدیم )قرار دارد.

در شمال آق قلا ودر شرق گمیشان این گل فشان فعال از دور به صورت یک تپه بزرگ و دوار بنظر می آید اما وقتی که بر روی آن قرار می گیری تپه های متعدد که در وسط آن گودال های متعدد دارد این تپه ها بر اثر گل فشان ها ی گذشته ایجاد شده اما در مناطق گود تر هنوز هم خروج مواد گل آلود و آب در حال انجام است وبه صورت باریکه هایی از جریان آب و گاز متان ونمک در حال خروج است. اين گل فشان در فاصله 29 كيلومترى شمال خاورى گميشان و در 12 كيلومتري شمال غربي آق قلا وكيلومتر هفت جاده "قلعه جيق" با قطر خارجي 700 متر داراي يك فرو افتادگي در داخل به عمق تقريبي پنج تا 10 متر بوده و در مركز اين چاله يك تپه مخروطي شكل كه در راس آن چاله اي قرار داشته، دهانه گل فشان متروكه اي را نشان مي دهد. وسعت آن بسيار زياد و بيش از 500 متر مربع مى باشد. از نظر ريخت شناسى شامل يك حلقه خارجى)بخش قديمى تر( و يك بخش داخلى )مخروط جوان تر(مى باشد كه بين آن ها به وسيله آب پرشده است.

اهالی محلی و شهر گمیشان بیشتر روزهای تعطیل را در آنجا می گذرانند.

در موقعیت جغرافیایی N370701 E542351 قرار دارد.

نكته قابل توجه اين است كه اين گل فشان با گل فشان هاى نفتليجه وگل فشان اخير در درياى خزر در يك فاصله تقريبى 50 كيلومترى در يك راستا قرار دارند. اين نكته تا حدودى تأييد كننده رويداد اين پديده بر روى و يا در راستاى ساختمان هاى تكتونيكى خطى نظيرتاقديس ها ياگسله ها بوده و ارتباط نزديك آن را با اين ساخت ها نشان مى دهد.چنان چه گفته شد همخوانى محل رويداد گل فشان ها با ساختمان هاى تكتونيكى امرى شناخته شده بوده و موارد بسيارى از اين همخوانى در حوضه هاى نفتى خزر ديده شده است.